Ankiety badań reputacji akademickiej w rankingach uniwersyteckich.
Rankingi uniwersyteckie stały się zjawiskiem globalnym. Obok akredytacji uczelni wyższych stanową narzędzie pomagające zdefiniować jakość instytucji szkolnictwa wyższego. To obszar, który sukcesywnie rozwija się, zajmując coraz to istotniejszą pozycję w planach rozwoju i strategiach uczelni. Rankingi odpowiadają na oczekiwania kandydatów na studia, badaczy, stymulują konkurencję między uczelniami. Są także istotnym punktem strategii UAM, a ich metodologie poddawane są analizie, aby jak najlepiej zrozumieć mechanizmy rządzące najbardziej prestiżowymi zestawieniami rankingowymi.
Kto mierzy?
Spośród wielu zestawień rankingowych najbardziej prestiżową jest lista szanghajska. Obok niej za wiodące uznaje się rankingi wydawane przez QS, U.S. News & World Report i Times Higher Education. We wszystkich tych trzech zestawieniach ankiety badań reputacji akademickiej stanowią znaczny procent wyniku uczelni w rankingu. Przeprowadza się je drogą mailową, wysyłając pytania ankietowe do naukowców z całego świata i wykorzystując dane dostępne w bazach danych, m.in. Web of Science. Odbiorcom zadaje się pytania dotyczące jakości prowadzonych badań i nauczania, prosząc o wskazanie najlepszych ich zdaniem instytucji w dyscyplinie, którą reprezentują.
Wpływ na wynik
Ankiety reputacji akademickiej stanowią aż 50% wyniku rankingu QS. To szczególny ranking, ponieważ respondenci wskazywani są na przez uczelnie dostarczające dane do rankingu. Listy partnerów instytucji tworzy się w oparciu o dane pochodzące z uczelni. Każda osoba, której dane kontaktowe przekazywane są do organizatora rankingu, musi wyrazić na to zgodę. Zestawienie QS jest jedynym, które wykorzystuje opinie partnerów uczelni do oceny jej jakości. W nieco mniejszym procencie, choć wciąż stanowiącym znaczną część wyniku, ankiety reputacji akademickiej wykorzystuje ranking U.S. News & World Report – to 25% noty ogólnej. Aktualnie to jedyny ranking, który wykorzystuje bazę zewnętrzną do pozyskiwania danych odbiorców ankiet. Ankiety przeprowadzane są we współpracy z Clarivate, a ich źródłem jest baza Web of Science. Rankingiem, który ocenę uczelni w 33% opiera o wyniki ankiet reputacyjnych jest zestawienie Times Higher Education. Od tego roku badanie, dotąd przygotowywane we współpracy z Elsevier w oparciu o bazę Scopus, przeprowadzone zostanie z wykorzystaniem danych, których właścicielem jest THE.
Ankiety i ich znaczenie
Rankingi, które jako jedno z kryteriów oceny wykorzystują wyniki ankiet reputacji akademickiej, oceniają uczelnie nie tylko w oparciu o twarde dane wyodrębnione z naukowych baz danych lub deklarowane przez uczelnie. W ankietach wykorzystuje się opinie akademików, którzy w oparciu o swoje doświadczenie współpracy z uczelnią, własną opinię o jej wynikach naukowych i dokonaniach kadry oceniają jej jakość na poziomie ogólnym oraz swojej dyscypliny. Ograniczona transparentność tego rodzaju oceny rodzi pewne pytania, przede wszystkim o rzetelność wyników oraz dostęp do danych źródłowych, które rzadko są udostępniane. Aby głębiej zrozumieć procesy rządzące rankingami uniwersyteckimi oraz uzyskać pełniejszy dostęp do statystyk i wyników także w zakresie ankiet reputacyjnych, UAM nawiązał współpracę z Times Higher Education. W ramach partnerstwa uczelnia subskrybuje narzędzie analityczne THE DataPoints, które pozwala nie tylko na wejrzenie w wyniki ankiet reputacyjnych, ale i analizę innych obszarów ocenianych w rankingu THE. Moduł dotyczący reputacji akademickiej umożliwia śledzenie tworzących się sieci partnerskich, wgląd w źródło pochodzenia wskazań ankietowanych oraz regiony, z których UAM otrzymuje najwięcej głosów. Raporty i analizy powstałe z wykorzystaniem narzędzia stanowić będą wsparcie w podejmowaniu działań na rzecz poprawy pozycji uczelni w rankingach akademickich. Znaczącą rolę w procesie jej wzmacniania stanowi jednak przede wszystkim zaangażowanie społeczności akademickiej w wypełnianie ankiet reputacyjnych. Wykorzystanie THE DataPoints i odpowiadanie na ankiety to działania, które prowadzą do lepszego zrozumienia procesów rządzących rankingami, utrzymania pozycji, a z czasem jej wzrostu w rankingach uniwersyteckich.
