W dniach 15-16 września odbyła się na Uniwersytecie Warszawskim konferencja sprawozdawcza uczelni biorących udział w programie „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”. Udział w niej wzięli: rektorka UAM prof. Bogumiła Kaniewska, prof. Marek Kwiek, dyrektor Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM oraz prof. Marek Nawrocki. Wydarzenie zostało zorganizowane przez MNiSW we współpracy z UW.
Głównym tematem konferencji były działania podejmowane przez uczelnie w początkowych miesiącach realizacji programu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”. Podczas dwóch dni spotkań, w sześciu panelach przedstawione zostały m.in. doświadczenia i wnioski uczelni z realizacji projektów ID-UB.
Przypomnijmy: projekt „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza” zakłada działania służące m.in. zwiększeniu wpływu działalności naukowej uczelni na rozwój światowej nauki, wzmocnienie współpracy badawczej z instytucjami naukowymi o wysokiej renomie, a także, w konsekwencji, podniesie jakość kształcenia studentów i doktorantów, w szczególności na kierunkach i w dyscyplinach naukowych związanych z priorytetowymi obszarami badawczymi.
W drugim dniu konferencji w V panelu dyskusyjnym głos zabrał prof. Marek Kwiek. Panel dotyczył inwestycji w kapitał ludzki. W dyskusji udział wzięli też prof. Małgorzata Lewandowska z Politechniki Warszawskiej, prof. Marek Pawelczyk z Politechniki Śląskiej, a dyskusję poprowadziła prof. Simon Gaskell, dyrektor Queen Mary University of London.
- Mamy wiele środków i staramy się je inwestować w ludzi – mówił prof. Kwiek. - Blisko 1/3 z naszych środków przeznaczona jest na wsparcie dla młodych pracowników naukowych, osoby po doktoracie oraz starszych profesorów. Dotychczas, jako uczelnia inwestowaliśmy w naszą infrastrukturę, teraz chcemy się skupić na tym co mamy najcenniejsze, czyli na kapitale ludzkim.
Prof. Kwiek sporo miejsca poświęcił szkole doktorskiej, która od roku działa w murach UAM. Stwierdził, że jest to „perła w koronie” uniwersytetu i „języczek u wagi” władz uczelni. Ma nadzieję, że stypendia dla wszystkich doktorantów a także scentralizowany system kształcenia podniesie jakość nauczania a tym samym da godne warunki rozwoju dla młodych adeptów nauki. Liczy też, że szkoły doktorskie przyciągną do Poznania młodych zdolnych naukowców, nie tylko z całej Polski ale też z zagranicy.
Prof. Kwiek wspomniał też o systemie motywacji dla pozostałych pracowników nauki, w tym profesorów i osoby po doktoracie.
- Założyliśmy, że będziemy wspierać wszystkich tych, którzy chcą się rozwijać. To nie ma być system elitarny – mówił. Nasze inwestycje mają dać szanse rozwojowe wszystkim pracownikom.
Jak mówił, nie mają tutaj znaczenia stopnie naukowe ale potencjał, który reprezentują. Istotnym kryterium jest ich zaangażowanie w badania naukowe i publikacje. UAM zależy, aby były to prace publikowane w 5-10% najlepszych czasopism naukowych na świecie.
-Chcemy wręcz zniechęcić naszych pracowników do publikowania w czasopismach nisko punktowanych – mówił.
Największy problem – mówił prof. Kwiek – jest z tymi pracownikami, którzy w ogóle nie publikują. Technicznie nie można ich zwolnić, ale pytanie czy da się ich przesunąć na inne stanowiska.
Na koniec prof. Kwiek zauważył, że największy potencjał UAM tkwi w naukach społecznych i humanistyce, ponieważ w tych dziedzinach nauki pracuje zdecydowana większość pracowników. Co oczywiście nie znaczy – podkreślał – że nie będziemy inwestować w tych najzdolniejszych fizyków, chemików czy biologów.
Do wypowiedzi prof. Kwieka odniósł się prowadzący panel prof. Simon Gaskell. Wspomniał, że utworzenie szkół doktorskich było szeroko dyskutowane w Wielkiej Brytanii. Najwięcej obaw budziła ich masowość, która jest w sprzeczności z taką koncepcją nauczania w relacji mistrz-uczeń.
Prof. Kwiek stwierdził, że jak na razie dostrzega głównie zalety takiego systemu kształcenia doktorantów.
- Ta jednostka jest bardziej spójna programowo. Doktoranci rozwijają swoje plany rozwojowe. Oczekujemy, że wyniki ich pracy pojawią się na wcześniejszym etapie pracy. Wadą może być to – mówił prof. Kwiek – że zakończyliśmy erę, w której profesorowie lobbowali na rzecz studentów, których chcieli zatrudnić w swoich zespołach. Ale czy to faktycznie jest wada? – zastanawiał się.
Prof. Marek Pawelczyk z Politechniki Śląskiej, gdzie również działa już Szkoła Doktorska, zwrócił też uwagę na potencjalną możliwość zwiększenia internacjonalizacji uczelni.
- Szkoły cieszą się nowym, naprawdę dobrym finansowaniem, to jest nową jakością i to rzeczywiście działa „na plus”. Możemy liczyć, że wśród doktorantów już niedługo zaczną pojawiać się osoby z zagranicznych uczelni. Doktoranci wyposażają uczelnię w pewien mechanizm. Jest nim mobilność. Poprzez ich wymianę możliwa jest też wymiana doświadczeń naukowych, pomysłów badawczych itd.
Sporo miejsca w dyskusji zabrała kwestia oceny pracowników. Jak wyważyć, co jest dla uczelni bardziej korzystne: dobry dydaktyk czy dobry czynny badacz a może jedno i drugie.
Tutaj prof. Kwiek nie miał wątpliwości. Z punktu widzenia uczelni badawczej należy wspierać tych, którzy chcą pracować naukowo. Jeśli dany pracownik nie sprawdza się na polu naukowym, należy dać mu możliwość pracy dydaktycznej na stanowisku wykładowcy.
- Chcielibyśmy stosować plany rozwoju dla pracowników naukowych. Będziemy je stosować dla najlepszych pracowników. Chcemy wyznaczać cele. Na UAM będzie okresowa ocena pracowników. Sukces często zależy od tego, czy młody badacz w porę dostał szanse na rozwój naukowy. Największy problem – mówił prof. Kwiek – jest z tymi pracownikami, którzy w ogóle nie publikują. Technicznie nie można ich zwolnić, ale pytanie czy da się ich przesunąć na inne stanowiska.
Nie wszyscy zgodzili się z tym zdaniem.
- Na uniwersytecie potrzeba dobrych dydaktyków, jak również zdolnych naukowców. Nie można zakładać, że osoby, którym nie powiodło się w pracy badawczej, będą dobrze uczyć studentów – mówiła jedna z uczestniczek spotkania.
zob.też:
