O wyzwaniach, jakie przed muzealnictwem stawia współczesność dyskutowały w Sali Posiedzeń PTPN pracowniczki muzeów wielkopolskich. Spotkanie odbyło się we wtorek 15 listopada a przyczynkiem do dyskusji była książka autorstwa dr Marty Kalisz-Zielińskiej „Edukacja i popularyzacja wiedzy o przeszłości w wielkopolskich muzeach historycznych w latach 1945-1989”.
Spotkanie odbyło się w ramach cyklu Forum PTPN, na który do siedziby Towarzystwa przy ulicy Mielżyńskiego 27/29 zapraszani są autorzy publikacji, które poruszają jakiś istotny, z punktu widzenia współczesności, temat lub po prostu są nowościami wydawniczymi. Promocji zwykle towarzyszy dyskusja w gronie zaproszonych gości. Również tym razem oba te warunku zostały spełnione.
Dr Marta Kalisz-Zielińska jest absolwentką historii i archeologii a także wieloletnią pracowniczką Muzeum Archeologicznego w Poznaniu, a obecnie Muzeum UAM. Obok niej w panelu udział wzięły: prof. Danuta Konieczka-Śliwińska z Wydziału Historii a także doświadczone edukatorki muzealne dr hab. Agnieszka Mączyńska z Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, mgr Mariola Olejniczak z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy i mgr Małgorzata Kranc-Rybczyńska z Muzeum Regionalne w Wągrowcu.
Spotkanie poprowadził prof. Andrzej Gulczyński, dyrektor Muzeum UAM.
Na początek panie próbowały odpowiedzieć na pytanie czym jest muzeum historyczne. Jak zauważyła prof. Konieczka-Śliwińska na przestrzeni ostatnich lat działalność muzeów ewoluowała, zmieniały się koncepcje wystawiennicze, profile muzeów - w związku z tym trudno jest w sposób wyczerpujący przestawić jedną obowiązującą definicję. Tutaj – podsuwała Pani Profesor - rozwiązaniem mogą być definicje najbardziej ogólne.
W przypadku takich pojęć jak popularyzacji i edukacji muzealnej – prof. Koniczka-Śliwińska zauważyła, że w przeszłości często były one używane zamiennie, mimo że tak naprawdę nie są tożsame. Pierwsze opisuje sytuację, w której nacisk kładzie się na komunikat, przekazanie informacji, drugie tymczasem zakłada pewną interakcję z odbiorcą, jego przemianę.
Na koniec Pani Profesor koncepcję muzeum historycznego przyrównała do wehikułu czasu. Mówiła ona tak:
Za pomocą tej machiny – nowoczesnej i sprawie działającej - powinniśmy mieć możliwość odbycia podróży, która nie tyle umożliwi nam zebranie pamiątek ale poszerzy naszą świadomość, zmieni coś w nas i ubogaci nas o nowe doświadczenia. Odwiedzający przychodzą do muzeum z pewną misją i my do tej misji musimy się odpowiednio przygotować - mówiła.
Dr hab. Agnieszka Mączyńska z Muzeum Archeologicznego swoją wypowiedź rozpoczęła od przytoczenia obowiązującą - od niedawana - definicji muzeum historycznego. Jak mówiła prace nad jej stworzeniem trwały bardzo długo a specjaliści nie byli zgodni, co do tego jak powinna ona brzmieć. Ostatecznie nowa definicja muzeum historycznego kładzie nacisk na jego związki z badaniami nad przeszłością - to sprawia, że ma naprawdę szeroki charakter. Tak naprawdę mieszczą się w niej wszystkie rodzaje muzeów.
W dalszej części wypowiedzi dr hab. Mączyńska zwróciła uwagę, że edukacja muzealna i popularyzacja wiedzy -mimo nowocześnie brzmiących nazw nie są nowym zjawiskiem. W latach powojennych muzea również dbały o upowszechnianie wiedzy – mówiła.
Mariola Olejniczak z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy za to edukację muzealną określiła jako proces ciągłych zmian. Jej zdaniem współcześnie edukator to osoba która projektuje sytuacje twórcze, w których publiczność może indywidualnie podejmować aktywność.
- Mówiąc o edukacji muzealnej trzeba podkreślić, że w ciągu ostatnich lat, bardzo zmieniła się nam publiczność. To już nie są te czasy, kiedy do muzeum zapraszało się grupy na tzw. pogadanki. Dzisiaj ludzie chcą współuczestniczyć w wydarzeniach, podejmować wyzwania, które przed nimi postawi wykwalifikowany edukator.
Z tym również wiąże się problem. Jak podkreślały panie jeszcze do niedawna do działów zajmujących się edukacją muzealną zatrudniani byli przypadkowi pracownicy, którzy swojej przyszłość nie łączyli z tego rodzaju pracą. I choć to się powoli zmienia nadal brakuje odpowiednich szkoleń i warsztatów, które ponosiłyby jakość proponowanych przez muzeum aktywności.
W dyskusji głos zabrała również autorka książki dr Marta Kalisz-Zielińska zauważyła ona, że środowisko muzealników bardzo potrzebuje wspólnych spotkań i konferencji.
Muzea borykają się z dziś wieloma problemami, co widoczne jest już na poziomie dyskusji wokół podstawowych definicji – mówiła. Dlatego tak ważne są teraz spotkania, dyskusje i fora wymiany dobrych praktyk.
Następnie odnosząc się już do własnej książki mówiła o tym, jak niesłusznie dokonania powojennych muzealników zostały zepchnięte na margines współczesnego dyskursu naukowego. Pani doktor uznała to za błąd. Jej zdaniem współczesnej nowoczesnej edukacji muzealnej należy szukać w czasach powojennych.
zob.też Prof. Andrzej Gulczyński. Muzeum, które opowie historię UAM
