27 Kongres International Political Science Association (IPSA) w Buenos Aires zgromadził naukowców z całego świata. Nie zabrakło wśród nich Polaków. Była też kilkuosobowa reprezentacja Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.
Niewątpliwie jednym z największych sukcesów prof. Tadeusza Wallasa było przeprowadzenie wspólnie ze współpracownikami z WNPiD 24. Światowego Kongresu Nauk Politycznych, którego głównym organizatorem była IPSA. W 2016 roku kongres miał się odbyć w Stambule, jednak z uwagi na uwarunkowania polityczne zdecydowano wówczas o jego przeniesieniu. Starania o organizację spotkania podjęło kilka państw, ostatecznie w marcu 2016 roku powierzono ją politologom z Poznania. Tematem przewodnim była „Polityka w świecie nierówności”.
– Z perspektywy czasu wydaje mi się, że to właśnie Poznań ze swoją energią przyczynił się do tego, że kolejne spotkania politologów gromadziły coraz więcej naukowców z całego świata – przyznaje prof. Wallas. – Wówczas udało nam się przyciągnąć do stolicy Wielkopolski ponad 2,6 tysiąca gości z niemal stu państw.
Nie inaczej było w tym roku w Buenos Aires. Tym razem uczestników było blisko 3,5 tysiąca, w tym ponad 40-osobowa grupa politologów z Polski. 27 Kongres IPSA stał się okazją nie tylko do wymiany doświadczeń, zawarcia nowych naukowych kontaktów, zawiązania przyjaźni, ale – przynajmniej w przypadku poznańskiej ekipy – dał asumpt do zagłębienia się w przeszłość dla przyszłości.
– To z pewnością było jedno z większych wzruszeń, jakich doznałem na swojej naukowej drodze – przyznaje prof. Tadeusz Wallas. – Spotkanie z Polonią południowoamerykańską w prowincji Misiones naprawdę chwytało za serce. Kilka lat temu w czasie pobytu w madryckim Uniwersytecie Karola III poznałem prof. Luisa E. Lichowskiego, rektora i współzałożyciela Universidad Gastón Dachary i prezydenta międzyuczelnianej sieci CIDIR. Trudno było nie zwrócić uwagi na jego polsko brzmiące nazwisko. Od słowa do słowa okazało się, że rektor uczelni w argentyńskim Posadas ma polskie korzenie, do których często wraca we wspomnieniach. To zaprocentowało w tym roku.
Gdy stało się jasne, że Kongres IPSA odbędzie się w Argentynie, szybka wymiana korespondencji spowodowała, że nie tylko Buenos Aires gościło delegację z UAM. Rektor Lichowski stał się głównym organizatorem pobytu Polaków w prowincji Misiones. Obok naukowych seminariów i wykładów były także spotkania z Polonią.
– To było naprawdę niesamowite, a nawet budujące, jak wielu obywateli Argentyny w Misiones przyznaje się do polskiego pochodzenia. Jak kultywują tradycję. Jak bardzo chcą nawiązać i utrzymywać więzi z ojczyzną ich dziadków oraz pradziadków. Z reguły język polski brzmi tu obco, ale Polska jest tu obecna – mówi prorektor UAM. – Co więcej, na spotkania z nami przyjechały także grupy polonijne z Brazylii i Paragwaju.
Należy wiedzieć, że historia polskiego osadnictwa w prowincji Misiones sięga ostatniej dekady XIX wieku i pierwszych dekad wieku XX. Dziś w głównym mieście, Posadas, mieszka ponad ćwierć miliona osób. Znaleźć tu można wiele polskich akcentów, jak choćby siedmiometrowy pomnik Jana Pawła II nad brzegiem Parany. Osadnicy, którzy na początek otrzymywali do wykarczowania puszczę o powierzchni 500 na 500 metrów każdy, dziś wiodą tu najczęściej spokojne życie. Wielu, a nawet bardzo wielu jest dobrze sytuowanych, mają swoje firmy czy plantacje. W spotkaniach z przedstawicielami UAM na uniwersytecie w Posadas brali udział zarówno studenci, jak i naukowcy. Wszyscy byli ciekawi Polski. Jednak największe wzruszenia czekały polską delegację na prowincji. Choćby w Apostoles – niewielkim mieście, które powstało za sprawą jezuitów, podupadło i dopiero fala emigrantów z Polski pod koniec XIX wieku sprawiła, że niejako narodziło się na nowo.
– Zostałem poproszony o złożenie wspólnie z tamtejszą panią burmistrz kwiatów pod pomnikiem. Obelisk upamiętnia odzyskanie przez Polskę niepodległości i został postawiony w połowie 1919 roku. Tuż po tym, jak do polskich emigrantów dotarła wieść o odrodzeniu się Rzeczypospolitej – wspomina prof. Wallas. – Kolejnego dnia pojechaliśmy do Oberá. W tym drugim co do wielkości mieście prowincji mieści się Dom Polski. Proszę sobie wyobrazić nasze zaskoczenie, gdy powitała nas stojąca w szyku drużyna harcerska w pełnym umundurowaniu, z krzyżykami harcerskimi z napisem „Czuwaj”. Te dzieci nie znały języka polskiego, ale Polskę miały w sercach. Było kolejne wzruszenie.
W trakcie spotkań z Polonią stało się jasne, że potomkowie dawnych emigrantów czują potrzebę bliskości z krajem, z którego pochodzili ich przodkowie. Wielokrotnie wyrażali chęć współpracy, nawiązania kontaktów naukowych, a nawet nauki – choćby podstaw języka polskiego.
Czytaj też: Prof. Tadeusz Wallas. Od instytutu do wydziału
– I to się stanie – zapewnia prorektor Wallas. – Jeszcze w tym roku akademickim uruchomimy internetowe kursy zarówno podstaw języka polskiego, jak i wiedzy o współczesnej Polsce. Początkowo w języku hiszpańskim, a w następnych latach dla Polonii brazylijskiej w języku portugalskim. Mamy już pierwszych chętnych do odbycia semestralnego stażu w naszym uniwersytecie. Są nimi studenci polskiego pochodzenia z Posadas.
To początek szerszej współpracy, bo jak mówi prorektor UAM, podjęto inicjatywę, której celem jest zawiązanie stowarzyszenia skupiającego uczelnie położone w północnej Argentynie oraz na południu Paragwaju i Brazylii. Jego zadaniem byłaby ściślejsza współpraca z polskimi szkołami wyższymi. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu miałby tę współpracę koordynować.
– Korzystając z upoważnienia pani rektor UAM, zaprosiłem w przyszłym roku do naszego miasta przedstawicieli kilku tamtejszych uczelni oraz Polonii. Pierwsze spotkanie prawdopodobnie odbędzie się już w maju 2024 roku – zapowiada prof. Wallas.
