- Zadanie postawione przed nami było karkołomne. Zamiast zapisu kronikarskiego poświęciliśmy to wydawnictwo problemom, które były związane z działalnością uniwersytetu – mówił prof. Zbigniew Pilarczyk o pracy nad serią wydawniczą „Uniwersytet Poznański 1919 – 2019”.
Na konferencji „Uniwersytet Poznański i jego kontynuatorzy w służbie Polsce i Wielkopolsce” w Sali Lubrańskiego przedstawiono wyniki tytanicznej pracy autorów i redaktorów ośmiotomowej serii. Prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, prof. Andrzej Gulczyński, który kończy pracę nad pozycją dotyczącą okresu międzywojennego mówił m.in. o założeniu Wszechnicy Piastowskiej, o budynkach uniwersyteckich i profesorach.
Problemem w pierwszych latach istnienia Wszechnicy była nazwa. Choć zmieniono ją w 1921 roku na Uniwersytet Poznański to oba określenia z powodzeniem funkcjonowały razem. Dowodem na to jest np. legitymacja prasowa Adama Skałkowskiego, który został w niej określony jako prof. UP, a poniżej znajduje się podpis rektora Wszechnicy Piastowskiej… Z legitymacjami wiąże się pewna historia - osoby, które je miały mogły uczestniczyć w inauguracji uczelni. Niektórzy dostali tylko bilet wstępu na nabożeństwo do katedry, ale i tak próbowali wejść na uroczystość. Zachował się bilet, na którym ktoś pomysłowy dopisał ręcznie „wstęp na uroczystość w Zamku”.
Czytaj też: Biografie trzech rektorów na 100-lecie uczelni
Osobne miejsce w tej monografii mają studenci. Dowiadujemy się np. że jedna ze studentek dostała indeks jeszcze przed inauguracją. Na uniwersytet zgłaszali się powstańcy, którzy przypinali sobie ordery za zasługi i liczyli na lepsze traktowanie. Niektórzy robili sobie zdjęcia w mundurze, np. Tadeusz Kowalski, przyszły prawnik i sędzia Sądu Najwyższego. Chciał pokazać, że walczył za Ojczyznę. Prawo ukończył również Włodzimierz Bartoszewicz, autor wielu portretów wiszących dziś w gabinecie rektorskim.
W roku 1923 rządy objął prof. Lisowski, jego kadencja rozpoczęła nowy, stabilny etap w historii UP. - Jako prawnik stwierdził: wszystko trzeba uporządkować. Pierwsze lata, w których sam uczestniczyłem to żywiołowość, teraz musimy zadbać o budynki i inne sprawy – powiedział prof. Gulczyński.
Monografie poświęcone historii uniwersytetu powstały zaledwie w ciągu dwóch lat. Na kilka dni przed jubileuszem 100-lecia udało się wydać większość z nich - do końca roku ukażą się trzy ostatnie tomy. Spięcie pracy 260 autorów było nie lada wyzwaniem dla redaktora prowadzącego prof. Pilarczyka.
- Na początku miała to być monografia Uniwersytetu Poznańskiego z naciskiem na Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. W trakcie okazało się, że dobrze byłoby włączyć do pracy pozostałe trzy uczelnie – Uniwersytet Przyrodniczy, Uniwersytet Medyczni i Akademię Wychowania Fizycznego proponując stworzenie również ich monografii – podkreślił redaktor.
Seria jubileuszowa wydana przez Wydawnictwo Naukowe UAM obejmuje pozycje: „Wszechnica Piastowska, koncepcja i pierwszy okres działania” (prof. Andrzej Gulczyński), „Tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich” (prof. Maciej Franz), „Trudne lata powojennej odbudowy (1945- 1955)” (prof. Tomasz Schramm), „Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego, Akademia Wychowania Fizycznego 1950-2019” (prof. Tomasz Jurek), „Akademia Medyczna – Uniwersytet Medyczny 1950-2019” (prof. Michał Musielak); „Wyższa Szkoła Rolnicza - Akademia Rolnicza - Uniwersytet Przyrodniczy 1951-2019” (prof. Monika Kozłowska); „Infrastruktura Uniwersytetu Poznańskiego 1919 – 2019” (prof. Maciej Michalski); „Luminarze Uniwersytetu Poznańskiego 1919 – 2019” (prof. Zbigniew Pilarczyk). Dodatkowo ukaże się również zbiór tekstów źródłowych – protokoły Senatu UP z lat 1919-39.