Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu (BUP) jest jednostką ogólnouczelnianą UAM i pełni funkcję ogólnodostępnej biblioteki naukowej. Została zorganizowana w gmachu istniejącej od 1902 roku Kaiser Wilhelm Bibliothek i na podstawie jej księgozbioru, a uroczystego otwarcia dokonano 1 października 1919 roku. Tym samym od ponad 105 lat Biblioteka, od początku nazywana Uniwersytecką, pełni funkcję biblioteki uczelnianej, służąc najpierw Wszechnicy Piastowskiej, późniejszemu Uniwersytetowi Poznańskiemu, a od lat pięćdziesiątych XX wieku stanowiąc jednostkę organizacyjną UAM.

zob. BUP – Biblioteka Użyteczna i Profesjonalna

 

Oddział Zbiorów Specjalnych (OZS) działa pod przewodnictwem dr. hab. Rafała Wójcika. Wykwalifikowani pracownicy zajmują się gromadzeniem materiałów (przeglądają aukcje, badają rynek antykwaryczny, prowadzą rozmowy z indywidualnymi oferentami), ich opracowaniem, jak również udostępnianiem zainteresowanym użytkownikom w formie tradycyjnej (dyżury w Czytelni Zbiorów Specjalnych i Regionalnych oraz w Czytelni Nova) czy poprzez umożliwienie zdalnego dostępu do materiałów (współpraca z Wielkopolską Biblioteką Cyfrową, budowa platformy cyfrowej Mirabilium Collectio).

 

Do zadań OZS należy także sprawowanie pieczy nad Narodowym Zasobem Bibliotecznym, który tworzą średniowieczne kodeksy, bezcenne stare druki, na przykład z księgozbioru Andrzeja Frycza Modrzewskiego, czy unikatowe inkunabuły, jak ten z rękopiśmiennym słownikiem Bartłomieja z Bydgoszczy.

 

OZS tworzy 10 wyspecjalizowanych pracowni oraz wydzielone, unikatowe i niezwykle cenne zbiory i kolekcje (na przykład rękopisy średniowieczne, ikonografia i kartografia Poznania i Wielkopolski, masonica, zbiory regionalne, Archiwum Żydów Poznania i Wielkopolski, zbiory muzyczne, dokumenty życia społecznego, komiksy). Dokumenty znajdujące się w zbiorach specjalnych to w przeważającej części źródła stanowiące znakomity warsztat pracy badawczej, edytorskiej czy bibliograficznej, a opieka nad nimi wpisuje się w ochronę dziedzictwa kulturowego regionalnego, narodowego i europejskiego.

 

Pracownicy Oddziału w ramach swoich działań nawiązują współprace regionalne, ogólnopolskie i międzynarodowe, wchodząc w skład między innymi Proweniencyjnej Grupy Roboczej, Polskiego Stowarzyszenia Komiksowego czy The Consortium of European Research Libraries (CERL), prowadzą także warsztaty, zajęcia i wykłady dla studentów i doktorantów. Takie aktywności popularyzują wyniki badań naukowych i najnowszy stan wiedzy, a sprzyja im również branie udziału w seminariach, konferencjach, sympozjach, organizowanie wydarzeń i festiwali (na przykład Poznański Festiwal Sztuki Komiksowej) czy obecność w towarzystwach i stowarzyszeniach naukowych (choćby w Polskiej Akademii Nauk).

 

 

Oddział Ochrony Zbiorów (OOZ) to zespół wykwalifikowanych pracowników, którym przewodzi mgr Jolanta Noskowiak. Nadrzędnym zadaniem jego członków jest dbałość o stan zbiorów bibliotecznych poprzez monitorowanie warunków ich przechowywania, odkażanie, wykonywanie zabiegów z zakresu introligatorstwa i konserwacji, jak również digitalizacja.

 

Doświadczeni specjaliści z OOZ zajmują się wykończeniem wszelkiego rodzaju produktów wydawniczych, wykonują miękkie i twarde oprawy książek, oklejają okładki, wykonują foliowania. Odkwaszają papier, odkażają materiały biblioteczne i archiwalne, naprawiają ubytki powstałe przez lata w kartach rękopiśmiennych dokumentów (zarówno papierowych, jak i pergaminowych), starych druków, inkunabułów, map, pocztówek, fotografii czy książek XIX- i XX-wiecznych – wszystko po to, by ochronić zabytkowe i wartościowe materiały przed destrukcją, jak również przywrócić im dawny blask. 

 

Zajmują się także digitalizacją materiałów bibliotecznych – ich utrwaleniem i zachowaniem w postaci danych cyfrowych (również w ramach większych projektów digitalizacyjnych), dzięki czemu możliwa jest archiwizacja obiektów, ochrona oryginałów przed zniszczeniem oraz ich udostępnienie online. Tym samym wspierają dbałość o zachowanie dziedzictwa kulturowego i stwarzają możliwość upowszechniania dóbr kultury poprzez ich ogólną dostępność. 

 

Zespół w ramach swoich zadań współpracuje z Wielkopolską Biblioteką Cyfrową – pierwszą tego typu inicjatywą w Polsce. WBC od 2002 roku udostępnia zbiory biblioteczne (ok. 400 tys. obiektów cyfrowych) regionalnych instytucji.

 

OOZ wykonuje także galanterię introligatorską na specjalne zamówienia – to tutaj powstają wyroby okolicznościowe takie jak pudła ochronne, teczki, pudełka na medale czy tuby na dyplomy, oprawiane w skórę bądź płótno, wyściełane aksamitem lub welurem.

 

 

Pracami Oddziału Informacji i Transferu Wiedzy (OIiTW) kieruje mgr Sandra Szczepanowska. Wykonywane przez zespół zadania wpisują się w szeroko rozumiane wsparcie dla nauki, między innymi poprzez udział w ewaluacji jakości działalności naukowej czy dydaktykę (prowadzenie szkoleń, warsztatów itp.).

 

Do zadań Oddziału należy na przykład obsługa PRESSto – profesjonalnej platformy publikowania czasopism naukowych UAM, działającej od 2015 roku. Jest to innowacyjny system zarządzania czasopismami elektronicznymi wspomagający pracę redakcji poprzez sprawną komunikację między zespołem redakcyjnym, autorami i recenzentami, umożliwiający elektroniczny obieg dokumentów niezbędnych w procesie wydawniczym (od przesłania tekstu przez autora poprzez recenzję i korektę aż do opublikowania ostatecznej wersji artykułu).

 

Doświadczony zespół administruje również Bazą Wiedzy UAM – systemem wspierającym zarządzanie wiedzą na uczelni przez ewidencjonowanie i upowszechnianie efektów działalności badawczej i dokumentowanie osiągnięć zawodowych pracowników i doktorantów. Integralną częścią Bazy Wiedzy jest instytucjonalne repozytorium danych badawczych AMUReD, które gromadzi i udostępnia cyfrowe wersje danych badawczych.

 

OIiTW odpowiada także za funkcjonowanie instytucjonalnego repozytorium AMUR, którego celem jest upowszechnianie dorobku naukowego pracowników i promowanie badań naukowych prowadzonych w UAM. Zespół zajmuje się też naukometrią, analizując trendy i procesy naukowe, śledzi cytowania i obszary badawcze, przygląda się wpływowi badań na rozwój nauki. Dba także o to, by realizować założenia koncepcji otwartej nauki poprzez dzielenie się wynikami badań, wymianę informacji czy zacieśnianie współpracy naukowej.

 

Pracownicy Oddziału odpowiadają ponadto za koordynowanie działań promocyjnych, obsługę bibliotecznych social mediów oraz aktualizację strony internetowej – dzięki czemu są zawsze na bieżąco z wszelkimi bibliotecznymi newsami.

 

 

Oddział Informatyzacji (OI) to zespół specjalistów, którego pracami kieruje mgr inż. Agata Hintz. Zajmują się oni obsługą infrastruktury informatycznej BUP – do ich zadań należy między innymi instalacja oraz bieżąca aktualizacja sprzętu komputerowego i oprogramowania, jak również zapewnienie prawidłowego funkcjonowania usług i serwisów bibliotecznych. 

 

Zespół prowadzi ewidencję oraz planuje zakupy sprzętu komputerowego i urządzeń peryferyjnych, czuwa nad bezpieczeństwem i wydajnością ich pracy, diagnozując problemy, wykonując drobne naprawy serwisowe bądź przekazując sprzęt do zewnętrznych serwisów, a także udziela wsparcia informatycznego pracownikom i użytkownikom bibliotek.

 

Ważnym zadaniem jest administrowanie systemem bibliotecznym Horizon, z którego korzystają wszystkie biblioteki UAM. Zespół dba o poprawność danych we współdzielonej bazie, tworzy liczne wykazy i zestawienia statystyczne. Jednocześnie pracownicy OI przygotowują wdrożenie nowego systemu bibliotecznego Alma, który będzie dostępny dla użytkowników od września 2025 roku. 

 

Do zadań wykonywanych w Oddziale należy także administracja serwisem internetowym Biblioteki, platformą czasopism PRESSto i specjalistycznymi programami wspomagającymi codzienną pracę bibliotekarzy. 

 

Pracownicy OI współpracują z Centrum Informatycznym UAM, Poznańską Fundacją Bibliotek Naukowych, przedstawicielami dostawców systemów i aplikacji działających w bibliotekach oraz producentami i serwisantami sprzętu komputerowego. 

 

 

Oddział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów (OGiOZ) jest najliczniejszym zespołem BUP, a jego pracami kieruje mgr Katarzyna Regulska. To tutaj wpływają wydawnictwa zwarte i ciągłe pozyskiwane z różnych źródeł: egzemplarza obowiązkowego, otrzymywanego przez Bibliotekę od 1927 roku, kupna, darów, wymiany. 

 

Wszelkie materiały biblioteczne w pierwszej kolejności muszą zostać przysposobione technicznie – otrzymać akcesję identyfikującą źródło i datę wpływu, oklejkę z kodem kreskowym i pieczątki.

 

To tutaj realizowany jest także centralny proces zakupu czasopism, baz danych, książek elektronicznych i wydawnictw konsorcyjnych dla całego uniwersytetu. Przez cały rok akademicki trwają nieprzerwanie prace związane z procedurą zakupu, administrowaniem, poszerzaniem i ułatwianiem dostępu do zasobów elektronicznych. 

 

Pracownicy Oddziału zajmują się również opracowywaniem zgromadzonych materiałów bibliotecznych, czyli sporządzaniem rekordów bibliograficznych zawierających szczegółowe dane dotyczące poszczególnych dokumentów w celu ich udostępnienia użytkownikom. Jest to zadanie, które w ostatnim czasie diametralnie się zmieniło w związku z wdrażaniem nowego systemu bibliotecznego i przyjęciem zasad katalogowania stosowanych przez Bibliotekę Narodową.

 

W Oddziale znajduje się ponadto biblioteczny inwentarz, który na potrzeby ewidencji majątku rejestruje obiekty wchodzące do zbiorów. Pracownicy OGiOZ są też odpowiedzialni za rozdysponowanie dubletów – w systemie biblioteczno-informacyjnym UAM, jak również w ramach Ogólnokrajowej Sieci Bibliotecznej.

 

Zadania OGiOZ są związane z profilowaniem i selekcjonowaniem zbiorów, dbałością o ich jakość, dostępność i użyteczność dla społeczności uniwersyteckiej i mieszkańców Poznania. Wspiera je oferowana użytkownikom usługa zaproponuj kupno książki, dzięki której można zgłosić propozycję zakupu konkretnej pozycji do zbiorów BUP.

 

 

Oddziałem Przechowywania i Kontroli Zasobu (OPiKZ) kieruje mgr Elżbieta Bręcz. Doświadczony zespół opiekuje się bibliotecznymi magazynami i posadowionymi w nich zbiorami – niemal 3,5 mln wol. zgromadzone zostało w zabytkowym siedmiokondygnacyjnym magazynie usytuowanym na tyłach bibliotecznego dziedzińca, jak również w ośmiokondygnacyjnym magazynie, oddanym do użytku w 1993 roku, czy w magazynach zewnętrznych, znajdujących się na terenie Poznania.

 

Pracownicy OPiKZ realizują zamówienia czytelnicze, zarówno tradycyjne (złożone przy użyciu papierowych rewersów), jak i elektroniczne, dzięki czemu materiały biblioteczne trafiają do wypożyczalni lub wybranej czytelni. Poza dbaniem o sprawne dostarczanie wybranych publikacji realizują także prace w zakresie szeroko rozumianej melioracji księgozbioru mającej na celu zachowanie jego spójności oraz prowadzą permanentne skontrum. Zajmują się również aktualizacją i weryfikacją danych umieszczonych w katalogu tradycyjnym, w jego zdigitalizowanej wersji oraz w katalogu online.

 

Zadania Oddziału to dbałość o właściwe przechowywanie zbiorów bibliotecznych, ich porządkowanie i przemieszczanie. Ta ostatnia czynność wynika między innymi z nieustającego braku wolnej powierzchni magazynowej na nowości wydawnicze wpływające do Biblioteki. Istotnym elementem jest także troska o bezpieczeństwo zbiorów, wśród których znajdują się cenne i rzadkie obiekty.

 

Praca w OPiKZ wymaga doskonałej orientacji w zawartości bibliotecznego księgozbioru, jak i jego umiejscowienia w przestrzeni (budynku czy wręcz miasta), a wykonywane czynności wpływają na utrzymanie gromadzonych publikacji w jak najlepszym stanie. Zbiory BUP pozostają przedmiotem dumy nie tylko ze względu na swój cenny i niepowtarzalny charakter, ale również z powodu ich profilowania i selekcjonowania.

 

 

 

Oddziałem Udostępniania (OU) kieruje mgr Krystyna Gozdowska. Do jego zadań należą: obsługa czytelników w Wypożyczalni Miejscowej, Wypożyczalni Międzybibliotecznej, jak również w Czytelni Nauk Humanistycznych, Czytelni Pracowników Nauki, Czytelni Nauk Społecznych i Punkcie Informacyjnym.

 

Księgozbiór Wypożyczalni Miejscowej, którym opiekują się pracownicy OU, to licząca ponad 80 tys. wol. kolekcja podręczników akademickich oraz wybranych lektur uzupełniających i audiobooków w wolnym dostępie, przeznaczonych dla studentów UAM oraz pozostałych zainteresowanych czytelników. Z kolei księgozbiory czytelniane oferują publikacje dziedzinowe z zakresu prawa, ekonomii, politologii, psychologii, pedagogiki, socjologii, filozofii, historii, teologii, językoznawstwa, literaturoznawstwa, filmoznawstwa, bibliologii, jak również biografie, encyklopedie i słowniki językowe. Pracownicy Oddziału udzielają profesjonalnego wsparcia w doborze odpowiedniego materiału, informując o zbiorach tradycyjnych i elektronicznych oraz usługach bibliotecznych.

 

Jednocześnie zarówno w Wypożyczalni Miejscowej, jak i czytelniach możliwe jest korzystanie z publikacji przechowywanych w magazynach bibliotecznych, a w przypadku braku konkretnego tytułu w zbiorach istnieje możliwość sprowadzenia go, w czym pomagają osoby pracujące w Wypożyczalni Międzybibliotecznej. Znaczącym udogodnieniem dla społeczności uniwersyteckiej jest możliwość skorzystania z książkomatu, usytuowanego w bramie wjazdowej, naprzeciwko wejścia do Wypożyczalni Miejscowej. Dzięki temu urządzeniu można odbierać oraz zwracać książki zarówno w godzinach pracy BUP, jak i po jej zamknięciu.

 

Zespół OU wspiera także korzystających z zasobów bibliotecznych użytkowników z różnymi potrzebami, oferując na przykład dostęp do sprzętu dla osób z niepełnosprawnością wzroku: powiększalnika oraz skanera podłączonego do komputera z udźwiękowieniem, jak również do skanerów samoobsługowych z funkcją OCR. Pracownicy Oddziału udzielają profesjonalnych porad, dzięki czemu łatwiej odnaleźć się w Bibliotece i zorientować w księgozbiorach.