Dr Michał Rzeszewski: Szczepienia są naszą największą nadzieją na to, żeby wybór pomiędzy wirtualnym i materialnym światem był wyborem rzeczywistym, a nie przymusem.  

Czy potrzebujemy materialnej przestrzeni? W geografii cyfrowej, gdzie paradoksalnie materialność reprezentacji, ich ucieleśnione postrzeganie i przestrzenność, są jednymi z podstawowych sposobów patrzenia na cyfrowe treści jest to pytanie prowokacyjne. Sytuacja trwającej pandemii sprawia, że jest to pytanie również niezwykle ważne. Wprowadzane okresowo obostrzenia w różnym stopniu pozbawiają nas bowiem możliwości korzystania z przestrzeni, ograniczając możliwości mobilności, eksploracji i społecznej interakcji.

Pozbawieni znacznej części naszej codziennej przestrzenności, szukamy alternatyw. Jedną z nich jest technologia wirtualnej rzeczywistości (VR - virtual reality). Jej wyjątkowość w kontekście przestrzennym leży w możliwości zapewnienia immersji, ucieleśnienia i obecności - wrażenia realnego, namacalnego przebywania w cyfrowo generowanym świecie. Obiecuje ona spełnienie funkcjonującego w masowej wyobraźni marzenia o innym, wirtualnym świecie. Czy więc możliwe jest zastąpienie przynajmniej części naszych relacji z materialną przestrzeni przez relacje z jej wirtualną alternatywą? 

Czytaj też: Dr Michał Rzeszewski. Miasta w sieci algorytmów

W projekcie „Wirtulna Rzeczywistość jako bezpieczna przestrzeń społeczna w czasie pandemii” staramy się odpowiedzieć na to pytanie. Badamy środowisko aplikacji VRChat oraz jej użytkowników metodami analizy treści, wywiadów pogłębionych i autoetnografii.  Interesują nas sposoby i motywacje używania VR, przestrzenne relacje  samych użytkowników oraz potencjał przestrzeni wirtualnej do zapewniania bezpiecznej społecznej interakcji i bytowania. Skupiamy się przede wszystkim na tym, aby rozszerzyć naszą wiedzę na temat mechanizmów budowania przywiązania do miejsca i poczucia miejsca w cyfrowych światach. Jest to temat naszym zdaniem, istotny zarówno poznawczo, jak i posiadający praktyczne implikacje. Nie jest bowiem wykluczone, że wirtualna przestrzeń wraz z kolejnymi falami pandemii koronawirusa będzie coraz bardziej kuszącą, bezpieczną alternatywą dla materialnych interakcji.

W wirtualnym świecie nie potrzebujemy szczepień, nie ma zagrożeń epidemiologicznych, a rolę wirusów pełnią memy. Jednak nasza wiedza na temat zagrożeń i wyzwań wiążących się z taką alternatywą jest więcej niż uboga. Szczepienia są naszą największą nadzieją na to, żeby wybór pomiędzy wirtualnym i materialnym światem był wyborem rzeczywistym, a nie przymusem. Powinniśmy z całych siła dążyć do takiego stanu rzeczy, w którym nasze doświadczenia przestrzenne są cyfrowo rozszerzane, a nie zastępowane.   

Dr Michał Rzeszewski 

Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej