Wniosek o utworzenie sieci UNITWIN "Culture in Emergencies" na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu został pozytywnie oceniony przez UNESCO. W projekt jest włączony Wydział Prawa i Administracji, który w części zapewnił mu również przyszłe finansowanie. 

UNITWIN jest pierwszą siecią na świecie odnoszącą się do kwestii ochrony dziedzictwa kultury w zagrożeniu. Tym samym odpowiada na obecne wyzwania i potrzeby UNESCO. Instytucjami współprowadzącymi sieć będą Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz University of Technology Sydney. 

 W skład sieci zgodnie z porozumieniem wejdą: 

· Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – dr Alicja Jagielska-Burduk (koordynator i członek Polskiego Komitetu ds. UNESCO), prof. UAM Wojciech Szafrański, 

· University of Technology Sydney – prof. Ana Vrdoljak (koordynator), 

· Berkeley University, Institute of European Studies – prof. Jeroen Dewulf, 

· UNESCO Regional Office for the Pacific States – Nisha, 

· Jumbunna Institute for Indigenous Education and Research, University of Technology Sydney – prof. Robynne Quiggin,  

· Mexican Center of Uniform Law – Jorge Sánchez Cordero, 

· African Institute of International Law – prof. Mathias Sahinkuye, 

· Arab Regional Centre for World Heritage (Category 2 Centre) – Mounir Bouchenaki. 

– Cały czas obserwujemy sporą dynamikę zmian w zakresie ochrony dziedzictwa kultury. A zagrożeń jest sporo. Od tych pochodzenia naturalnego (trzęsienia ziemi, powodzie), po konflikty zbrojne. Mamy więc bardzo aktualną debatę na temat tego, jak reagować i jak przygotowywać się – przyznaje dr Alicja Jagielska-Burduk, kierownik Katedry UNESCO z zakresu prawa ochrony dóbr kultury i absolwentka studiów magisterskich i doktoranckich WPiA. – Program katedr UNESCO i sieci UNITWIN obchodził w zeszłym roku trzydziestolecie. Wtedy też w Paryżu odbyła się konferencja z udziałem kierowników katedr z całego świata. W jej trakcie odbył się warsztat poświęcony kulturze w zagrożeniu. Dostrzeżono konieczność powołania takiej wyspecjalizowanej sieci. Wyzwanie podjęła koleżanka z Australii i my jako przedstawiciele UAM. 

– Szansa na UNITWIN otworzyła się przed nami dzięki temu, że mieliśmy doświadczenie we współpracy międzynarodowej, jesteśmy praktykami w zakresie ochrony dziedzictwa, a do tego naukowcami – wyjaśnia prof. Wojciech Szafrański z Wydziału Prawa i Administracji. – Przykładowo pani doktor została w 2020 roku arbitrem pierwszego międzynarodowego sądu arbitrażowego ds. sztuki w Hadze. 

– Trzeba wiedzieć, że wymiar praktyczny sieci obejmuje spotkania z ludźmi, czyli nie tylko kwestię realizacji projektu i przygotowania dokumentacji, ale też organizację konsultacji i szkoleń. Mamy to szczęście, że w naszym międzynarodowym zespole znalazły się osoby, których wkład w ochronę dziedzictwa jest uznany międzynarodowo, wobec czego spodziewamy się dobrych efektów współpracy – przyznaje dr Jagielska-Burduk. 

UNITWIN „Culture in Emergencies”, której koordynatorem jest UAM, zajmie się między innymi badaniami nad rolą kultury, skuteczną ochroną dziedzictwa kulturowego i ochroną różnorodności kulturowej w sytuacjach kryzysowych, w tym konfliktach i katastrofach wynikających z zagrożeń naturalnych i spowodowanych przez człowieka. Będzie prowadzić badania i analizy w zakresie ochrony, odbudowy i budowania odporności społeczeństw. Do zadań sieci należeć też będzie aktywne wspieranie wdrażania zarówno prawnych, jak i pozaprawnych narzędzi związanych z dziedzictwem kulturowym i różnorodnością kulturową, a wszystko to w kontekście gotowości, ochrony i odbudowy w sytuacjach kryzysowych. 

– Sieć będzie ściśle współpracować z UNESCO w zakresie jej programów i działań – zapowiada prof. Szafrański. – Aspiruje do tego, aby zostać projektem flagowym tej organizacji w zakresie ochrony kultury w zagrożeniu i trudno się dziwić. Tu nie chodzi nawet o jednostki badawcze czy uczelnie wchodzące w skład sieci, ale – jak mówiła już pani doktor – o potencjał zespołu. My nie wierzymy w ochronę dziedzictwa jako całości, bo zawsze będzie niewystarczająca liczba środków czy możliwości, by to zrobić. Dziś chcemy je chronić, ale poprzez zarządzanie. Oczywiście robimy to dla przyszłych pokoleń, ale wciąż nie mamy pewności, czy nasze wybory są trafne.  

– Bardzo cieszy nas, że głos polskich prawników jest zauważany i sieć UNITWIN udowadnia, że mamy fundament, na którym można budować. Co ważne, jesteśmy wiarygodni dla UNESCO dzięki dotychczasowemu zaangażowaniu i aktywności – uważa dr Jagielska-Burduk.  

– Jestem przekonany, iż sukces ten nie byłby możliwy bez wieloletniej pracy i dorobku poszczególnych osób, w tym prof. Szafrańskiego, który realizuje swoje badania w funkcjonującym na wydziale Zakładzie Prawa Rzymskiego, Tradycji Prawnych i Prawa Dziedzictwa Kulturowego – dodaje prof. Tomasz Nieborak, dziekan WPiA.