Wersja kontrastowa

PTPN. Konferencja "Kluczowe pojęcia myślenia historycznego"

Piotr Kowalewski, Anna Brzezińska, Tomasz Wiśniewski

W dniach 6-7 marca 2020 roku w Sali Posiedzeń Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, przy wsparciu Wydziału Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz działającego na UAM „Hayden White Research Center for Narrative Modes”, odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa doktorantów i młodych naukowców zatytułowana "Kluczowe pojęcia myślenia historycznego: Praktyczne wyzwania i teoretyczne innowacje współczesnej wiedzy o przeszłości".

Od lat UAM znany jest ze swoich zaawansowanych i znanych w świecie badań dotyczących metodologicznych i teoretycznych problemów wiedzy humanistycznej. Jeżeli chodzi o refleksję teoretyczną, poznańska historia (m.in. dzięki Jerzemu Topolskiemu), a także antropologia i archeologia, uważane są za najlepsze w kraju. To właśnie (były) Wydział Historyczny UAM gościł (i to wielokrotnie) takie ikony współczesnej humanistyki, jak: Frank Ankersmit, Dipesh Chakrabarty, Kirsten Hastrup, Ian Hodder, Tim Ingold, czy Hayden White. I to właśnie na naszym Uniwersytecie, decyzją Rektora UAM – Profesora Andrzeja Lesickiego, w 2019 roku powołane zostało „Hayden White Research Center for Narrative Modes”, którym kieruje Profesor Timme Ulrich Kragh. Kontynuując te tradycje UAM jako ważnego ośrodka myśli metodologicznej i teoretycznej, zamierzeniem konferencji było rozpoznanie i zintegrowanie środowiska młodych badaczy zajmujących się szeroko rozumianą teorią wiedzy o przeszłości, którzy reprezentują różne dyscypliny, ośrodki i podejścia badawcze.

 

Czytaj też: Hayden White: Perspektywa Polska

 

Jak podkreśliła na wprowadzeniu Profesor Ewa Domańska z Wydziału Historii UAM, która sprawowała opiekę naukową nad wydarzeniem, konferencja była przedsięwzięciem międzyuczelnianym i została zorganizowana wspólnym wysiłkiem młodych badaczy z trzech różnych ośrodków akademickich w kraju: mgra Tomasza Wiśniewskiego z Wydziału Historii UAM, dr Anny Brzezińskiej z Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego i dra Piotra Kowalewskiego z Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego. Ze względu na swoją interdyscyplinarność stała się ona platformą spotkania i wymiany myśli pomiędzy młodymi antropologami, archeologami, historykami, historykami sztuki, filozofami, literaturoznawcami i kulturoznawcami reprezentującymi UAM, a także Uniwersytet Warszawski, Instytut Badań Literackich PAN, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Śląski oraz Uniwersytet im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

 

Ta interdyscyplinarność oraz interinstytucjonalność została z uznaniem przyjęta przez prezesa PTPN - Profesora Andrzeja Gulczyńskiego, który przywitał zebranych w gościnnym gmachu Towarzystwa, oraz Dziekana Wydziału Historii UAM – Profesora Józefa Dobosza, który dokonał uroczystego otwarcia konferencji. O wyzwaniach stojących przed młodymi badaczami mówił w swoim przywitaniu Dyrektor doktorskiej Szkoły Nauk Humanistycznych UAM – Profesor Emanuel Kulczycki, a w imieniu organizatorów głos zabrała dr Anna Brzezińska, która przybliżyła zgromadzonym misję konferencji.

 

Celem konferencji była dyskusja na temat kondycji wiedzy o przeszłości (oraz oferowanych przez nią wizji przyszłości) w kontekście praktycznych wyzwań – nowych zjawisk obserwowanych w dynamicznie zmieniającym się świecie i warunkach współczesnego życia oraz często inspirowanych nimi teoretycznych innowacji przynoszonych przez zwroty poznawcze i zmiany paradygmatów. Organizatorzy założyli, że kondycję wiedzy o przeszłości manifestują zmiany i przewartościowania dokonujące się w kluczowych pojęciach myślenia historycznego (m.in. autonomia, dziedzictwo, pamięć, przestrzeń, świadomość).

 

W pierwszej sesji poświęconej współczesnym problemom myślenia historycznego, dr Jakub Muchowski (Instytut Historii UJ) podjął problem autonomii historii, zastanawiając się jakiego poziomu autonomii potrzebują historycy i jaki poziom autonomii mogą osiągnąć, a dr Alicja Bemben (Instytut Literaturoznawstwa UŚ) rozważała kwestię użyteczności myślenia historycznego dla rozwiązywania współczesnych problemów społecznych w kontekście epistemologii cnót ze szczególnym uwzględnieniem pokory. W drugim panelu, który poświęcony był problemowi dziedzictwa, Karolina Wróbel-Bardzik (doktorantka z Instytutu Kultury Polskiej UW), wykorzystując pojęcie resilient city rozważała środowisko przyrodnicze zniszczonej wojną Warszawy jako przedmiot interdyscyplinarnych badań, a Maciej Talaga (doktorant na Wydziale „Artes Liberales” UW) przedstawił ruch ludzkiego ciała (somatyka) jako źródło wiedzy o przeszłości i narzędzia jej poznania. Trzecia sesja zatytułowana „Pamięć i tożsamość” składała się z trzech wystąpień: dr Ada Arendt (Instytut Kultury Polskiej UW) przeanalizowała dzienniki Roberta Schumanna 1827-1856 przez pryzmat swojej autorskiej koncepcji określanej przez badaczkę jako „archeologia zatroskania”; Małgorzata Gumper (doktorantka na Wydziale Historii UAM) zaproponowała koncepcję „prawd pamięci” jako narzędzia do badania pamiętników, co analizowała na przykładzie pisarstwa Michała Kleofasa Ogińskiego; Artur Kula (doktorant Instytutu Badań Literackich PAN) rozważał pojęcie zdrady w kontekście tworzenia się nowoczesnej tożsamości narodowej na przykładzie polskiego mitu Targowicy. Kolejna sesja poświęcona była historii cyfrowej i mediom społecznościowym. Marcin Wilkowski (doktorant IBL PAN) rozważał zagadnienie strony internetowej jako źródła historycznego dla badań nad historią Internetu, a Adrian Trzoss i Dawid Gralik (doktoranci na Wydziale Historii UAM) przedstawili badania ilościowe nad świadomością historyczną w mediach społecznościowych.

 

 Polecamy: Dr Patricia Aranha. Z Amazonii do Poznania

Na zakończenie pierwszego dnia obrad dyrektor „Hayden White Research Center for Narrative Modes” Profesor Ulrich Timme Kragh zaprosił zebranych do współpracy przy realizacji międzynarodowego projektu „Core Concepts of Historical Thinking”. Następnie uczestnicy wysłuchali gościnnego wykładu jednego z najważniejszych współczesnych teoretyków historii – Profesora Marka Tamma (School of Humanities, Tallin University), zatytułowanego For a New Notion of History, or What Kind of Past Do We Need at the Time of the Anthropocene.

 

Drugi dzień obrad rozpoczął panel o trudnych konceptualnych związkach między Holokaustem i myśleniem historycznym. Katarzyna Grzybowska (doktorantka na Wydziale Polonistyki UJ) przedstawiła kategorię nie-miejsc pamięci na przykładzie miejsc walki i męczeństwa opisanych podczas Alertu ZHP z 1965 roku. Paweł Michna (również doktorant Wydziału Polonistyki UJ) zilustrował preposteryjne odczytanie źródeł historycznych na przykładzie prac Biura Graficznego łódzkiego getta. Natomiast dr Maciej Sawicki (Wydział Historii UAM) przedstawił apokaliptyczne konteksty w pisarstwie historycznym Saula Friedländera. W kolejnej sesji obrad uczestnicy zaprezentowali pozaeuropejskie konteksty myślenia historycznego. Karina Gaibulina (doktorantka Instytutu Kultury Polskiej UW) zaprezentowała „Sybir” jako kluczowe pojęcie myślenia historycznego w XIX wieku (na przykładzie losów Bronisława Zaleskiego), a Karol Kasprowicz (doktorant Instytutu Historii UMCS) wygłosił referat pt. W poszukiwaniu gramatyki historii. Wzory kultury europejskiej a projekt luzofonii. W ostatnim referacie dr Dawid Rogacz (Wydział Filozoficzny UAM) przedstawił Kluczowe pojęcia klasycznej chińskiej filozofii historii.

 

Drugi dzień konferencji dopełnił świetny wykład gościnny Profesor Marii Poprzęckiej (Wydział „Artes Liberales” UW) zatytułowany Historia sztuki i historia w sztuce. Bogato ilustrowane i niezwykle aktualne wystąpienie Pani Profesor, poświęcone rozważaniom metodologicznym oraz praktyce upamiętniania tematów dotyczących chwały oręża polskiego na muralach miejskich, stanowiło niezwykle ciekawe spuentowanie stanu dzisiejszej debaty nad przeszłością w Polsce. Żywe dyskusje towarzyszyły wygłaszanym referatom w trakcie całej konferencji, co pokazało zapotrzebowanie na kontynuowanie tej przedmiotowo otwartej i metodologicznie świadomej interdyscyplinarnej debaty nad kondycją i sposobami tworzenia współczesnej wiedzy o przeszłości.

 

Konferencja nie mogłaby się odbyć bez wsparcia finansowego sponsorów: Wydziału Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, "Core Concept of Historical Thinking (FNP - "TEAM grant"), Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Łódzkiego i Towarzystwa Historiograficznego, za które organizatorzy bardzo dziękując zapraszając do zapoznania się ze stroną internetową konferencji:  http://ewa.home.amu.edu.pl/kluczowe_pojecia/index.html.

 

Nauka Wydział Historii

Ten serwis używa plików "cookies" zgodnie z polityką prywatności UAM.

Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza jej akceptację.