Wersja graficzna

Prof. Zbigniew Czachór. Zmiany są radykalne

Prof. Zbigniew Czachór
Prof. Zbigniew Czachór
prof. Zbigniew Czachór

 

 

Czy wojna Rosji z Ukrainą wzmocni czy osłabi Unię Europejską? To pytanie zadaliśmy prof. Zbigniewowi Czachórowi z Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa, kierownikowi Zakładu Badań nad Integracją Europejską i prezesowi Polskiego Towarzystwa Studiów Europejskich. Oto odpowiedź: 

 

Inwazja Rosji na Ukrainę radykalnie zmienia Unię Europejską. W 2022 roku UE wspólnie z krajami członkowskimi rozpoczęła intensywną redukcję zależności od rosyjskich dostaw, przede wszystkim energetycznych. Za sprawą unijnych instytucji (głównie Komisji i Parlamentu Europejskiego) dokonano prawdziwego zwrotu w dwóch obszarach: radykalnie zmieniła się treść i zakres pozycjonowania geopolitycznego UE (w stronę geopolityki równowagi sił), nie tylko w stosunku do Rosji.  

Unia Europejska wspiera politycznie, ekonomicznie i militarnie Ukrainę, ale nie zaniedbuje też wzmacniania własnego potencjału w ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Strategiczne priorytety UE nie są już określane wyłącznie przez Paryż czy Berlin. Ponadto dogłębnie zrewidowano unijną koncepcję solidarności wewnątrz- i pozaeuropejskiej. Instytucje europejskie zintensyfikowały stosowanie sankcji międzynarodowych. Do Rosji zaadresowanych zostało do tej pory dziesięć pakietów sankcyjnych.  

 

Tak zaprezentowana perspektywa prowadzi nas do sformułowania następujących hipotez: 

* agresja Rosji na Ukrainę skutkuje naruszeniem równowagi w systemie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego UE; 

* wojna w Ukrainie wzmacnia na poziomie strategicznym UE, prowadząc jednocześnie do procesu ścierania się zróżnicowanych sił i interesów, które skutkować mogą jej osłabieniem; 

* agresja Rosji na Ukrainę i prowadzona przez ten kraj wroga polityka wobec Unii Europejskiej może odegrać istotną rolę w uruchomieniu mechanizmów w zakresie dalszego pogłębiania (wzmacniania) integracji europejskiej. W odpowiedzi na to należy się liczyć z odreagowaniem systemowym w postaci upowszechniania koncepcji politycznych nawiązującej do idei Europy ojczyzn i klasycznego neorealizmu.  

 

Do klasycznych przykładów neofunkcjonalnego wzmacniania i konsolidacji UE w kontekście wojny w Ukrainie należą: 

* solidarne sankcje indywidualne i gospodarcze (nakładane na Rosję, Białoruś i Iran);  

* solidarne i całościowe zawieszenie umowy o ułatwieniach wizowych między UE a Rosją; 

* konkretne działania, aby wesprzeć Ukrainę i jej sąsiadów, którzy zapewniają ochronę osobom uciekającym przed wojną; 

* nowy unijny system reagowania w sytuacjach zagrożenia dla bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego UE;  

* zwiększenie odporności i wzmocnienie zdolności reagowania UE na zagrożenia hybrydowe; 

* przyjęcie założenia, że pomoc Ukrainie oznacza zdelegalizowanie agresji i wojny na kontynencie.  

 

Z punktu widzenia neorealistycznego różnicowania i fragmentacji nie można nie zauważyć ryzyka związanego z potencjalnym osłabianiem UE. Wśród argumentów to potwierdzających wymienia się: 

* zróżnicowane zaangażowanie państw członkowskich w pomoc militarną/wojskową dla Ukrainy;  

* napięcia miedzy państwami członkowskimi dotyczące scenariuszy zakończenia wojny w Ukrainie;  

* problemy z utrzymaniem solidarności UE wobec Ukrainy, ze względu na zróżnicowane poparcie opinii publicznej w wybranych krajach (proces ujawniania się zjawiska nazywanego „zmęczeniem wojną” oraz narastanie obaw o eskalację konfliktu w stronę wojny Rosji z Zachodem/NATO);  

* działanie prorosyjskiego lobby i jego wpływ na destabilizację sytuacji politycznej w UE;  

* przeciwstawianie krajów Europy Środkowo-Wschodniej (zainteresowanych co do zasady aktywną pomocą Ukrainie) krajom Europy Zachodniej i Południowej;  

* rynkowe skutki wojny. Rosyjska inwazja na Ukrainę wywołuje zakłócenia na światowych rynkach. Światowe ceny kluczowych towarów (na przykład paliw i nawozów) wzrosły do rekordowych poziomów; 

* odbudowa Ukrainy po zakończonej wojnie będzie przedmiotem rywalizacji między państwami UE;  

* nakładanie się na siebie licznych zagrożeń i kryzysów (multicrisis). 

 

Czytaj też: Prof. Robert Kmieciak. Należy doskonalić system

Nauka Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

Ten serwis używa plików "cookies" zgodnie z polityką prywatności UAM.

Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza jej akceptację.