Grupa RAT (Resilience Academic Team), skupiająca młodych naukowców i naukowczynie, proponuje nową ideę: humanistykę prewencyjną, która zachęca do wypracowania strategii adaptacyjnych i ochronnych wobec skutków funkcjonowania w stanie permanentnego kryzysu.
RAT skupia osoby z kilku ośrodków akademickich w Polsce: z Łodzi, Poznania, Warszawy i Wrocławia, które uczestniczą w ogólnopolskich seminariach prowadzonych przez prof. Ewę Domańską z Wydziału Historii UAM. Grupa, którą tworzą: dr Gabriela Jarzębowska, Jarosław Jaworek, Michał Kępski, Joanna Klisz, dr Agnieszka Kłos, dr Jacek Małczyński, dr Piotr Słodkowski, dr Mikołaj Smykowski, dr Monika Stobiecka, Tomasz Wiśniewski i Małgorzata Wosińska, wybrała szczura (ang. rat) na swoją identyfikację wizualną jako symbol inteligencji, kreatywności, myślenia kategoriami wspólnotowymi, rezyliencji i zdolności przetrwania w skrajnych warunkach.
Współpraca badaczy i badaczek polega między innymi na popularyzowaniu nowych form zbiorowego autorstwa i kolektywnego tworzenia wiedzy. W ten sposób grupa uczy się, jak skutecznie funkcjonować pomimo codziennych trudności. Niedawno grupa wydała wspólną publikację „Humanistyka prewencyjna”.
– Mierząc się z nimi, nabieramy poczucia indywidualnego i zbiorowego sprawstwa, nabieramy przeświadczenia, że często trudno, ale warto działać razem. Traktujemy nasz zespół jako platformę wymiany koncepcji i dyskusji, lecz także jako przestrzeń zrozumienia i wsparcia, myśląc o naszych relacjach w kategoriach akademickiego pokrewieństwa – deklaruje Mikołaj Smykowski. Ewa Domańska dodaje: – Będąca jednym z efektów aktywności grupy książka to także „pot i łzy” wspólnych działań. Przygotowanie jej było wyzwaniem i ważnym formacyjnym doświadczeniem, trudną lekcją współpracy, pokory i poświęcenia.
RAT proponuje nową ideę skierowaną ku przyszłości: humanistykę prewencyjną.
– Chodzi o diagnozowanie i krytyczną analizę obecnych problemów oraz próbę wypracowania strategii adaptacyjnych i ochronnych wobec skutków funkcjonowania w stanie permanentnego kryzysu – wyjaśniają Ewa Domańska, Michał Kępski, Mikołaj Smykowski i Tomasz Wiśniewski z poznańskiej frakcji RAT.
Członkowie i członkinie RAT działają na styku humanistyki, nauk społecznych i sztuki oraz nauk przyrodniczych. W swoich publikacjach odnoszą się do lokalnych zjawisk, miejsc i działań, w których ujawniają się globalne problemy. Na przykład Michał Kępski przywołuje klinowo-pierścieniowy plan urbanistycznego rozwoju Poznania z 1932 roku, przygotowany przez zespół Władysława Czarneckiego, w którym ważną rolę pełniła przyroda. Joanna Klisz przedstawia natomiast projekt inspirowany procesami o czary w Poznaniu jako przykład pozytywnej turystyki historycznej.
Kolektyw RAT stara się przenosić wnioski z badań i refleksji na poziom praktyki. Jego członkowie udzielają się jako aktywiści i aktywistki, pracują nad zmianą stereotypów społecznych, kuratorują i konsultują wystawy w instytucjach sztuki i dziedzictwa, inspirują projekty upamiętniania obozów zagłady, opracowują trasy turystyczne czy promują ekologiczne pochówki. To, co spina pracę grupy, to myślenie etyczne, praktyczne i przyszłościowe.
Książkę wydaną w „designerskim” stylu nieprzypadkowo wydały Poznańskie Centrum Dziedzictwa i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w serii „Muzeum w Budowie”. RAT interesuje się bowiem działaniami prowadzonymi w ramach takich instytucji, które łączą funkcje badawcze, edukacyjne, wystawiennicze i wspólnototwórcze.
– Interesujemy się rolą sztuki współczesnej nie tylko w tworzeniu wiedzy, lecz rzeczywistości jako takiej. Stosujemy art based research – wykorzystujemy działania artystyczne w procesie badawczym, traktujemy praktykę artystyczną jako metodę, zwłaszcza w kontekście tworzenia wiedzy społecznie użytecznej. Niemal wszyscy praktykujemy „humanistykę terenową”, zaangażowaną, krytyczną. Podobną rolę przypisujemy działaniom artystycznym, stąd wydało nam się świetnym pomysłem opublikowanie „humanistyki prewencyjnej” w wydawnictwie MSN – mówi Mikołaj Smykowski.
Zobacz też: Prof. Ewa Domańska. Warta – rzeka i dziedzictwo
