Doktor Martyna Kusak z Wydziału Prawa i Administracji współrealizuje dwa europejskie granty. To projekty finansowane z konkursu JUST ogłoszonego przez Komisję Europejską. Zdaniem młodej naukowczyni kluczem do pozyskania unijnych grantów jest staranny wybór konkursu, realnie wpisującego się w daną dyscyplinę, oraz budowanie kontaktów, które mają potencjał przekształcić się w konsorcjum.
– Wiele projektów wymaga działania w międzynarodowej grupie, a bez kontaktów nie da się zbudować konsorcjum. Czasem jest to najtrudniejsze zadanie, bo każde państwo i każda jednostka mają różne wymagania. Budowa konsorcjum wymaga czasu i wcześniejszych, najlepiej już ugruntowanych kontaktów, które pozwolą zaaranżować współpracę – wyjaśnia dr Martyna Kusak.
Granty, w których uczestniczy prawniczka z UAM, odpowiadają na konkretne problemy prawne w krajach Europy Środkowej należących do Unii Europejskiej. Realizuje je konsorcjum koordynowane przez Law and Internet Foundation, składające się z naukowców z WPiA i praktyków, czyli przedstawicieli organizacji pozarządowych, instytucji państwowych, struktur sądownictwa i prokuratur oraz partnera prywatnego dbającego o wizerunek i upowszechnianie wiedzy o projektach.
Pierwszy z projektów kontynuuje badania dr Martyna Kusak finansowane przez Narodowe Centrum Nauki, dotyczące swobodnego przepływu dowodów elektronicznych w sprawach karnych w UE, w których udział wzięło osiem państw członkowskich. To wtedy badaczka nawiązała kontakty, które pozwoliły włączyć się do konsorcjum w projektach unijnych. Teraz zespół rozpoczął pracę nad poprawą stosowania domniemania niewinności przy wykorzystaniu dowodu elektronicznego.
– Efektem grantu ma być zbliżenie praktyk państw członkowskich UE ze środkowej Europy, które, jak wykazują wstępne analizy, mają podobnie skonstruowane systemy prawne. Wzmocnienie jednolitego stosowania standardów unijnych pozwoli na zwiększenie gwarancyjności i transparentności w postępowaniach – wyjaśnia dr Martyna Kusak.
W krajach naszego regionu brak jest przepisów regulujących tę tematykę, co utrudnia wykonanie wyroków opartych na dowodach elektronicznych w unijnym obrocie prawnym.
Efekty grantu będą mieć wymiar praktyczny. Standardy będą ujednolicane na spotkaniach praktyków i instytucji odpowiadających za wspólną praktykę, takich jak Krajowa Szkoła Prokuratury i Sądownictwa w Polsce.
Drugi projekt dotyczy ograniczenia nadmiernego stosowania tymczasowego aresztowania. Organy sprawiedliwości z rezerwą podchodzą do stosowania środków alternatywnych,
które mają zabezpieczyć tok postępowania, nie pozbawiając podejrzanego wolności. Może to być dozór policji, różnego rodzaju poręczenia lub zakaz opuszczania kraju. Statystyki pokazują, że państwa Europy Środkowej zdecydowanie częściej sięgają po środki izolacyjne aniżeli państwa Europy Zachodniej. Na pytanie, dlaczego tak jest, odpowiedzi będzie szukać dr Kusak.
– Znaczenie może mieć mentalność i kultura prawa, a także oczekiwania społeczeństwa, które czasem trudno przyjmuje informację, że podejrzany na przykład w głośnym postępowaniu o korupcję pozostaje na wolności. W takich sytuacjach powinno się jednak brać pod uwagę wiele czynników, w tym skutki tymczasowego aresztowania, zwłaszcza dla młodych osób, które mają do czynienia z postępowaniem karnym z uwagi na nieszczęśliwy zbieg okoliczności. Ich psychika może ucierpieć nieodwracalnie. To temat, który wymaga bardzo wszechstronnej analizy – prawnej, socjologicznej i psychologicznej – przekonuje.
Projekty dr Kusak otworzyły drogę do zatrudnienia na UAM trzech osób zajmujących się wyłącznie realizacją zadań badawczych. Zespół zajmie się transferem wiedzy i analizą
orzecznictwa. – Istnieje dużo prac i projektów, które dotykają tych tematów i zawierają dane badawcze oraz tezy, które będą dla nas punktem zaczepienia. Takie rzeczy musimy wychwycić, przeanalizować i postawić wyraźnie granicę – co wiemy, czego nie, a kiedy jest taka potrzeba, przesunąć tę granicę wiedzy – mówi dr Kusak.
Zobacz też: Dr Martyna Kusak. Algorytmy kontra przestępcy
