Z końcem stycznia 2023 roku została ogłoszona nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Nowe regulacje wpłyną między innymi na kształt statutu uniwersytetu i uchwał w postępowaniach awansowych. 

W dokumencie zaktualizowano kilkadziesiąt przepisów, między innymi odnoszących się do kompetencji Rady Doskonałości Naukowej. Doprecyzowano konsekwencje zmian klasyfikacji dziedzin nauki i dyscyplin naukowych. Ustawodawca określił sposób postępowania w kilku przypadkach: wyodrębnienia nowej dyscypliny, włączenia dyscypliny do innej dyscypliny oraz zmiany nazwy dyscypliny. 

Studentów z pewnością ucieszy fakt, że podniesiono wysokość progu dochodowego, który jest podstawą przyznania stypendium socjalnego. Na tę zmianę czekano od lat. Wartość stypendiów systematycznie spadała z każdym rokiem, bo stawki nie nadążały za wzrostem kosztów życia. Pojawiła się również możliwość zaliczenia na poczet praktyki zawodowej studenta czynności wykonywanych przez niego w ramach zatrudnienia, stażu lub wolontariatu. 

Osoba, która nie ukończyła 70. (wcześniej 67.) roku życia do dnia rozpoczęcia kadencji, może ubiegać się o funkcję rektora, być członkiem organów kolegialnych takich jak senat, rada uczelni i rada naukowa dyscyplin. Podwyższone kryterium wieku dotyczy również członków kolegium elektorów. Członków rad naukowych dyscyplin funkcjonujących na naszej uczelni może zainteresować zniesienie zakazu łączenia członkostwa w radzie naukowej dyscypliny z zatrudnieniem w administracji publicznej.  

Nowelizacja jednoznacznie przesądziła o publicznym charakterze obrony doktorskiej.  

– Postanowiono, że kolokwium habilitacyjne będzie obowiązkowe nie tylko dla badaczy reprezentujących nauki humanistyczne, społeczne i teologiczne, ale również pozostałe dziedziny, przy czym kolokwia mają, podobnie jak obrona rozprawy doktorskiej, charakter publiczny – informuje dr Aleksandra Bocheńska, kierownik Biura Organizacyjno-Prawnego UAM. 

Zrezygnowano z obowiązku przeprowadzania kolokwium habilitacyjnego w sytuacji, kiedy habilitant otrzyma co najmniej dwie negatywne recenzje. Należy podkreślić, że ta zmiana wchodzi w życie 15 lutego tego roku i dotyczy już prowadzonych postępowań awansowych. 

W konsekwencji ustawodawca uściślił przepisy dotyczące udostępniania na stronach internetowych informacji o przebiegu postępowań (miejsce i termin). Nałożono też na uczelnie obowiązek wprowadzenia regulaminu korzystania z infrastruktury badawczej dla osób ubiegających się o nadanie stopnia w trybie eksternistycznym. 

Od 1 października 2023 roku w sprawach dotyczących nadania stopnia doktora i doktora habilitowanego głosują członkowie rady naukowej dyscyplin, którzy są zatrudnieni na stanowisku profesora i profesora uczelni. – Chcę podkreślić, że mamy tu do czynienia z kryterium stanowiskowym, a nie z kryterium stopnia naukowego. W konsekwencji oznacza to, że profesor uczelni ze stopniem doktora będzie mógł głosować w tych sprawach, natomiast adiunkt z habilitacją już nie – zaznacza dr Aleksandra Bocheńska. 

Rozszerzono katalog przesłanek umożliwiających skreślenie osoby z listy doktorantów w przypadkach: niepodjęcia kształcenia, naruszenia zakazu łączenia kształcenia w szkole doktorskiej z zatrudnieniem oraz zakazu kształcenia w więcej niż jednej szkole i wreszcie ukarania karą dyscyplinarną (wydalenia ze szkoły doktorskiej).  

Nowelizacja dotyczy również zasad zatrudniania na stanowiskach nauczycieli akademickich osób, które uzyskały stopień naukowy za granicą. Zgodnie z nowelizowanym przepisem brak uznania równoważności stopnia naukowego z odpowiednim polskim stopniem nie zamyka drogi do zatrudnienia w zasadzie na każdym stanowisku na uczelni, o ile tylko zatrudniana osoba posiada „znaczące osiągnięcia naukowe, artystyczne i dydaktyczne”. 

Zobacz też: Prof. Przemysław Wojtaszek. Potrzebny namysł