Nagroda przyznawana jest od 2009 r. za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych i upowszechniania wiedzy związanej z pierwszą dynastią panującą w Polsce.

"PTPN jest jedną z najważniejszych organizacji naukowych, która od 162 lat była i jest zaangażowana w badania nad początkami państwa polskiego, w tym dynastii Piastów, nad dziejami i kulturą. Miało to szczególnie wielkie znaczenie w okresie zaborów" - czytamy w uzasadnieniu przyznania nagrody udostępnionym PAP przez Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Dodano w nim, że z PTPN związana była głównie elita intelektualna Wielkopolski i Polski.

Czytaj także: Obraz"Założenie Akademii Lubrańskiego" w oryginale

Powołanie działającego od 13 lutego 1857 roku Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego (jak brzmiała najstarsza nazwa tego stowarzyszenia) było odpowiedzią mieszkańców Wielkopolski na próby likwidacji polskości w zaborze pruskim. Wobec zagrożenia kultury i nauki polskiej oraz braku możliwości zorganizowania wyższej uczelni Towarzystwo pomyślano początkowo jako stowarzyszenie humanistyczne i artystyczne. Pełniło też funkcję organizatora życia naukowego w Wielkopolsce. Po odzyskaniu niepodległości członkowie Towarzystwa doprowadzili do utworzenia w Poznaniu uniwersytetu, a pierwszym rektorem nowo powstałej uczelni został ówczesny prezes PTPN, Heliodor Święcicki.

Obecnie PTPN działa w ramach 7 Wydziałów i ponad 30 Komisji. Skupiając w swych szeregach pracowników nauki różnych dziedzin środowiska poznańskiego, instytucja funkcjonuje jako wolna korporacja akademicka.

PTPN jest najstarszym działającym w sposób ciągły stowarzyszeniem naukowym w Polsce. Tematyka historyczna, a zwłaszcza zagadnienia związane z Piastami, była jednym z ważniejszych problemów podejmowanych w pracach członków towarzystwa. W ramach Towarzystwa prężnie działa Komisja Archeologiczna inicjująca wiele tematów badawczych, organizująca sesje, konferencje i seminaria naukowe. Działalność stowarzyszenia obejmuje również wydawanie publikacji w zakresie historii średniowiecza, archeologii, źródłoznawstwa, historii i kultury dynastii Piastów.

Honorową nagrodę Lednickiego Orła Piastowskiego ustanowiono w 2009 r. Nagroda jest przyznawana raz w roku przez marszałka województwa wielkopolskiego za wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych i upowszechniania wiedzy o roli dynastii piastowskiej w historii Polski i Europy, oraz ochrony piastowskiego dziedzictwa kulturowego.

Laureata wyłania, spośród zgłoszonych kandydatów, kapituła, w skład której wchodzą m.in. prymas Polski, metropolita poznański, rektor poznańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów.

W latach ubiegłych wyróżnienie otrzymali m.in. prof. Tomasz Jasiński, prof. Gerard Labuda, prof. Zofia Kurnatowska, prof. Jerzy Strzelczyk, prof. Klementyna Żurowska i prof. Antoni Gąsiorowski.