Rankingi akademickie służą przedstawianiu uporządkowanych informacji o uczelniach wyższych. Pozwalają na uszeregowanie uczelni według stopnia spełniania przyjętych w rankingu kryteriów. W profesjonalnych rankingach metodologia podana jest do publicznej wiadomości.
Jak czytamy w tzw. Berlińskich Zasadach dotyczących Rankingów Szkół Wyższych (Berlin Principles on Ranking of Higher Education Institutions): „Jeśli rankingi są właściwie rozumiane i interpretowane, przyczyniają się do określenia »jakości« szkół wyższych w poszczególnych państwach, stanowiąc uzupełnienie rygorystycznych procedur przeprowadzonych przez publiczne i niezależne agencje akredytujące w zakresie oceny i kontroli jakości. Z tego powodu rankingi szkół wyższych w poszczególnych państwach należą do grupy procesów i działań zapewniających odpowiedzialność i wysoką jakość kształcenia.”
Podczas gdy model matematyczny wielowymiarowej analizy porównawczej (Multi Criteria Analysis) stosowany w liczeniu jest obiektywny, to przyjęte kryteria, wskaźniki i wagi są elementami subiektywnymi. To znaczy, że rankingi różnią się tymi właśnie elementami. Należy zatem poznać metodologię rankingu, w którym startujemy. Istnieją cztery globalne prestiżowe rankingi, tzw. Big-4 Group, posiadające transparentną metodologię i publikujące wyniki co najmniej 1000 uczelni świata. Są to:
– Shanghai Ranking – Academic Ranking of World Universities (ARWU)
– Times Higher Education – World University Rankings (THE)
– QS World University Rankings (Quacquarelli Symonds – QS)
– US News Best Global Universities Rankings (US News).
W celu jak najlepszego przygotowania danych z uczelni pobieranych przez instytucje rankingowe (tylko w rankingu THE dane dostarczamy sami), powołaliśmy na UAM w listopadzie 2020 zespół ds. rankingów, w skład którego, pod moim kierownictwem, wchodzą: prorektor UAM prof. Tadeusz Wallas, prof. Jacek Witkoś (SNJL), wicedyrektorka BU Małgorzata Rychlik, prof. Sławomir Borek (SNP), prof. Tomasz Górecki (SNŚ), Michalina Łabiszak i Mateusz Rosiek z Centrum Marketingu oraz dr Joanna Morawska-Jancelewicz z głosem doradczym. Filarem zespołu jest Michalina Łabiszak, odpowiedzialna za zbieranie i przygotowywanie danych do rankingów.
Głównym zadaniem zespołu w tym okresie był aktywny udział w projekcie International Visibility Project (IntVP) w ramach programu DIALOG Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jego wykonawcą jest Fundacja Edukacyjna „Perspektywy”, a kierownikiem Waldemar Siwiński.
W ramach projektu przeprowadzony został audyt rankingowy naszego uniwersytetu, zakończony szczegółowym raportem. Obejmuje on uwagi ogólne o uczelni, jej specjalizacji i dotychczasowych osiągnięciach rankingowych, dane dotyczące obszarów objętych rankingami uczelni oraz dane i uwagi na temat poszczególnych obszarów – takich jak: kompetencje rankingowe, budowa reputacji uczelni, efektywność naukowa, kształcenie, internacjonalizacja, transfer wiedzy i innowacyjność, jak też analizy. Raport zamykają zalecenia ogólne.
Na spotkaniu z audytorami nasz zespół ds. rankingów miał okazję odnieść się do uwag zamieszczonych w raporcie oraz wprowadzić korekty i uzupełnienia. Rekomendacje z audytu posłużyły stworzeniu odpowiednich zapisów w powstającym właśnie dokumencie Strategii UAM 2020-30, zwłaszcza w ramach celu operacyjnego „Optymalizacja zarządzania marką i wizerunkiem UAM”.
W konsekwencji projektu IntVP powstała też grupa robocza złożona z przedstawicieli polskich uczelni uczestniczących w projekcie, która opracowała wytyczne co do sposobu raportowania danych dotyczących kadry akademickiej i badawczej dla rankingu THE. W pracach tej grupy aktywnie uczestniczyła dyrektorka Centrum Spraw Pracowniczych Katarzyna Linke.
Kolejnym działaniem zespołu ds. rankingów było zapoznanie się z narzędziem oferowanym przez Times Higher Education - THE DataPoints. Wzięliśmy udział w szkoleniu prowadzonym przez przedstawiciela THE, dzięki któremu poznaliśmy zakres możliwości korzystania z tej platformy danych, co pomogło podjąć decyzję o zakupie licencji. Będzie to możliwe dzięki projektowi Inicjatywa Doskonałości - Uczelnia Badawcza, w ramach zadania 23. Rozwój systemu informacji naukowej.
By prawidłowo wypełnić to zadanie, należy stworzyć mechanizmy pozwalające na porównanie osiągnięć naukowych pracowników UAM i wyników uczelni z wynikami i osiągnięciami badawczymi opisanymi za pomocą analogicznych wskaźników i danych w wybranych uczelniach referencyjnych krajowych i zagranicznych. Wiedza uzyskana za pomocą THE DataPoints będzie stanowić wsparcie w zarządzaniu nauką i nakreślaniu kierunków rozwoju UAM jako uczelni badawczej.
W trakcie tych kilku miesięcy podjęliśmy też akcję popularyzacji tzw. badań reputacyjnych (Academic Reputation Survey), podkreślając ich wagę wśród kryteriów rankingowych i zachęcając pracowników poprzez różne kanały informacyjne, by brali w nich udział. Dało to już wymierny rezultat w rankingu QS, gdzie w dziedzinie Arts & Humanities zanotowano wzrost o 10 miejsc. Zaobserwowano dość wysoki wskaźnik academic mierzący wyniki badań ankiet reputacyjnych (66,8 pkt.), a punkty z tej kategorii odpowiadają za 60% wyniku. Ponadto, członkowie zespołu regularnie biorą udział w konferencjach i szkoleniach organizowanych przez instytucje rankingowe.
UAM notowany jest w rankingach całej „Wielkiej Czwórki”, jak też w innych, np. GreenMetric czy w rankingu Perspektyw. Nasze wyniki omówione są w dalszej części tego materiału. Chcemy wzmocnić naszą pozycję zarówno w rankingach instytucjonalnych, jak i w tych w dyscyplinach (by subject). Doprowadzi to do poprawy wizerunku i rozpoznawalności uniwersytetu w świecie.
Chodzi też o to, by nasza wspólnota akademicka doceniła znaczenie pozycji rankingowej dla przyszłości uczelni i zainteresowania nią kandydatów na studia, międzynarodowych badaczy, zleceniodawców badań i ekspertyz, podmiotów gospodarczych i innych. By liczyć się na świecie, trzeba liczyć się w prestiżowych rankingach. UAM jest w ścisłej czołówce uczelni polskich i ma realny potencjał, by wzmocnić swoją pozycję międzynarodową.
Czytaj też: THE DataPoints. Niezbędnik Rankingowy
