Przedstawiamy Państwu raport z pierwszego etapu badań dotyczących życia codziennego w pandemii koronawirusa. Badania te zostały przeprowadzone, w dniach 19-24 marca, przez pracowników i doktorantów Zakładu Teorii i Badań Praktyk Społecznych na Wydziale Socjologii UAM. W ramach badań chcieliśmy dowiedzieć się tego, jak zmieniają się zachowania i emocje Polek i Polaków w trakcie pandemii, łączące ich relacje społeczne, codzienne przyzwyczajenia oraz nawyki.
Szczegółowe odpowiedzi dotyczące tych i innych zagadnień znajdują się w raporcie, który można pobrać na dole strony. Jednocześnie warto zadać pytanie, dlaczego codzienność w pandemii - a więc między innymi nowe zwyczaje żywieniowe, nowe sposoby spędzania czasu wolnego albo sposoby reorganizacji przestrzeni domowej - są w ogóle istotnym obszarem badań społecznych. Wskazać można co najmniej cztery przyczyny, dla których badanie życia codziennego jest obecnie ważnym zadaniem.
Po pierwsze, nasze życie codzienne nie sprowadza się tylko do tego, co dzieje się w naszych domach i mieszkaniach. Wręcz przeciwnie, aktywności podejmowane przez nas w sferze prywatnej mają wpływ na życie nasze i naszych rodzin oraz na życie wspólne. Badania, z których raport przedstawiamy, realizowane były w pierwszych dni pandemii, ale już wtedy widoczne były procesy, które obecnie dotyczą bardzo wielu Polaków i Polek, na przykład zmiany sposobów pracy czy edukacji. Nowe formy nauczania i zarobkowania zdalnego realizują się w przestrzeniach prywatnych, wymuszając przy tym reorganizację naszych dotychczasowych codziennych zwyczajów. To z kolei wpływa na efektywność współpracy z innymi osobami w życiu zawodowym czy szkolnym, a w szerszej perspektywie - warunkuje część przemian dokonujących się w gospodarce czy szkolnictwie. Dlatego zbadanie nowych form organizowania życia codziennego może być pomocne dla zrozumienia zjawisk makrospołecznych.
Czytaj też: Koronawirus. Życie codzienne w czasie pandemii
Po drugie, pandemia i wynikające z niej sytuacje społeczne (kwarantanna, zamknięcie części przedsiębiorstw, praca i edukacja zdalna, zmiany funkcjonowania handlu i rozrywki itd.) wpływają na nasze dotychczasowe codzienne rutyny. W wielu przypadkach załamane zostało to, co wcześniej wydawało nam się oczywiste, naturalne, niepodważalne i przyjmowane jako pewnik. Konieczne jest podjęcie namysłu nad sprawami, które wykonywaliśmy bezrefleksyjnie: kiedy możemy zrobić zakupy i ile potrzebujemy na to czasu? jak przemieszczać się po mieście, dbając o bezpieczeństwo swoje i innych? jak w nowy sposób uczestniczyć w rytuałach religijnych albo relacjach towarzyskich? Pandemia wymaga od nas wykształcenia nowych ram dla codzienności, organizowania na bieżąco tego, co dotychczas było uporządkowane i bezproblemowe. Badanie życia codziennego pozwala poznać, jak Polki i Polacy starają się wytwarzać poczucie normalności i kontroli nad zmieniającą się rzeczywistością.
Po trzecie, realizowane przez nas badanie, poza swoją funkcją poznawczą, jest też dla badanych okazją do wypowiedzenia swoich opinii. Tam, gdzie w badaniach pozastawialiśmy miejsce na swobodne, otwarte opinie, bardzo często otrzymywaliśmy wypowiedzi będące przejawami niepewności, frustracji, lęku czy zdenerwowania. Badanie stwarzało więc wielu osobom możliwość podzielenia się swoimi emocjami i przemyśleniami, a tym samym oferowało poczucie bycia wysłuchanym. W ten sposób badając codzienność w pandemii, wpasowywaliśmy się częściowo w nurt badań interwencyjnych, których celem jest nie tylko poznanie rzeczywistości, ale również wskazywanie kierunków zmiany społecznej i wsparcie dla uczestników badań. Prezentowany raport jest więc również oddaniem głosu tym wszystkim, którzy w wyniku pandemii znaleźli się w trudnej sytuacji.
Po czwarte, nowe sytuacje społeczne, w których się znajdujemy, mogą wytwarzać nowe zagrożenia i problemy. Załamanie się dotychczasowych rutyn i w wielu przypadkach konieczność budowania codziennego świata na nowo, wpływają na samopoczucie i dobrostan psychiczny. W dłuższej perspektywie może być przyczyną depresji lub innych chorób. Z kolei zamknięcie w mieszkaniach i brak możliwości swobodnego przemieszczania się może podsycać sytuacje związane z przemocą domową - gdy ofiary nie mają możliwości ucieczki lub odizolowana się od sprawców. Dlatego badanie życia codziennego jest ważne, aby pokazać, że wskazane problemy, ale też inne możliwe sytuacje kryzysowe, nie są prywatnymi sprawami, które można zamknąć w przestrzeni domowej. Zdrowie i przemoc są problemami publicznymi i należy o nich mówić publicznie. Także poprzez wskazywanie dzięki badaniom sposobów radzenia sobie z takimi problemami.
Badania „Życie codzienne w pandemii” zostały zrealizowane w dniach 19-24 marca br. przez zespół badawczy w składzie: Rafał Drozdowski, Maciej Frąckowiak, Marek Krajewski, Małgorzata Kubacka, Ariel Modrzyk, Łukasz Rogowski, Przemysław Rura, Agnieszka Stamm.
Raport z pierwszego etapu badań można pobrać TUTAJ.
Dostępny on jest również w wersji online.
Projekt graficzny raportu: Studio Bękarty.
