Justyna Olszewska łączy w życiu dwie pasje - sztukę i astronomię. Artystka stała się badaczką oraz popularyzatorką wiedzy walczącą o ciemne niebo.  

Ukończyła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Artystyczny), gdzie zamierzała napisać pracę doktorską w zakresie art&science. Jako pracowniczka macierzystej uczelni prowadziła ze studentami projekt związany z kosmosem. Temat okazał się tak szeroki, że Justyna Olszewska postanowiła podjąć licencjackie studia astronomiczne na UAM. Początkowo dla zdobycia nowej wiedzy, ale z czasem okazało się, że nowy kierunek tak ją wciągnął, że zrezygnowała z doktoratu artystycznego i postanowiła poświęcić się badaniom astronomicznym. Obecnie jest doktorantką w Instytucie Obserwatorium Astronomicznym UAM, gdzie bada gwiazdy pulsujące Cefeidy. Niemało czasu poświęca także na działalność popularyzatorską.

- Studia astronomiczne mają duży wpływ na moją twórczość artystyczną - mówi Justyna Olszewska. - a ostatnie prace, które realizuję mają charakter edukacyjny. Tematem, który interesuje mnie szczególnie jest postępujący współcześnie problem zanieczyszczenia nieba sztucznym światłem, stał się on dla mnie na tyle istotny, że poświęciłam mu ostatnie swoje prace artystyczne. W swoich działaniach wykorzystuję również archiwa z Instytutu Obserwatorium Astronomiczne, a także różne historie, które skrywa stary budynek “Willi Górczyn”, w którym mieści się Instytut. 

Justyna jeszcze jako pracowniczka ASP zdobyła umiejętności kuratorskie, które wykorzystuje organizując ekspozycje poświęcone kosmosowi. W tym roku była kuratorką wystawy “Nie to niebo” w Centrum Kultury Zamek. Ekspozycję prezentującą przede wszystkim poznańskie instytucje związane z badaniami kosmosu, zaaranżowała w taki sposób, by przypomniała laboratorium NASA. 

- Do współpracy zaprosiłam między innymi Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, które udostępniło odnowione pierwsze wydanie starodruku “O obrotach sfer niebieskich” Mikołaja Kopernika, a także dwa koła naukowe z Politechniki Poznańskiej - zajmujące się robotyką oraz projektujące rakiety. Natomiast Obserwatorium Astronomiczne pokazało model planetoidy nazwanej na cześć miasta - Posnania - powiedziała doktorantka.

Kolejną wystawę przygotowaną przez Justynę Olszewską “Moon Landing” można oglądać do 5 listopada w Toruniu. Wystawa poświęcona jest naszemu najbliższemu satelicie - Księżycowi; możemy na niej zobaczyć m.in. stare archiwalne klisze z Księżycem, czy też meteoryt księżycowy El Hareicha 001 z kolekcji Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego. W ramach wystawy doktorantka razem z kolektywem Good Night, którego jest współtwórczynią, prowadzi warsztaty i wykłady edukacyjne. Kolektyw powstał 5 lat temu po wyprawie na pustynię Atakama w Chile, gdzie studenci obserwowali całkowite zaćmienie Słońca.  

- Doświadczyliśmy tam niezwykłego zjawiska, jakim jest intensywne, ciemne niebo, na którym gołym okiem widać drogę mleczną - wspomina astronomka. - To najciemniejsze miejsce na Ziemi zrobiło na nas takie wrażenie, że postanowiliśmy zająć się problemem zanieczyszczenia nieba sztucznym światłem.

Nadmiar światła po zmroku to problem nie tylko dla badaczy kosmosu, którym coraz trudniej znaleźć miejsce do obserwacji, ale nas wszystkich. Jest ono równie groźne jak skażenie chemiczne środowiska. Zbyt dużo światła w nocy źle wpływa na każde żywe stworzenia - od roślin po człowieka. Rozregulowując rytm dobowy i gospodarkę hormonalną organizmów przyczynia się między innymi do powstawania nowotworów. 

Kolektyw Good Night popularyzuje zarówno wiedzę o tym problemie i jak i o astronomii na falach Radia Afera, gdzie ma swoja audycję. Justyna Olszewska z Karoliną Dziadurą, również doktorantką UAM, zajęły pierwsze miejsce w konkursie Eco Masters 2022. Doceniono ich projekt “Ciemne Niebo nad Moraskiem”. Zakłada on dostosowanie oświetlenia na kampusie Morasko do charakteru miejsca, położonego daleko od centrum miasta i sąsiadującego z rezerwatem przyrody.

- Chciałyśmy zwrócić uwagę, że Morasko jest bardzo mocno oświetlone - wyjaśnia doktorantka. - Część lamp można byłoby wygasić, zmodyfikować albo założyć nowe klosze zgodne z wytycznymi ochrony ciemnego nieba. W dalszych planach mamy zamontowanie stacji pomiarowej ALPS (All-sky Light Pollution Survey), która będzie monitorowała niebo, zarówno na Morasku, jak i w Ostoi Ciemnego Nieba Izdebno i Chalin, gdzie znajdują się teleskopy UAM.

Doktorantki napisały pismo do władz rektorskich w tej sprawie i czekają na odpowiedź. Tymczasem w wakacje okazało się, że Justyna Olszewska otrzymała Nagrodę Santander Społecznik Roku 2023, za szczególne osiągnięcia w działalności społecznej oraz aktywną działalność na rzecz środowiska akademickiego.  

Zobacz też: Karolina Dziadura. Subtelny efekt Jarkowskiego