Podczas inauguracji roku akademickiego 2021/2022 medale „Palmae Universitatis Studiorum Posnaniensis” otrzymał m.in. filolog klasyczny prof. Ignacy Lewandowski. Poniżej przypominamy jego wystąpienie.
Przede wszystkim pragnę wyrazić wdzięczność za przyznane mi „Palmy”, za odznaczenie przysługujące, jak wiadomo, osobom wielce zasłużonym. Nie jest mi łatwo uwierzyć w to, żebym należał do grona takich ludzi. Bliżej mi bowiem do tych, o których powiedziano w Biblii jako o sługach nieużytecznych (servi inutiles), którzy zrobili tylko to, co powinni i mogli zrobić. Ale nie ukrywam, że jest dla mnie miła tak pozytywna opinia o mojej pracy, wyrażona przyznaniem najwyższego wyróżnienia akademickiego naszego uniwersytetu.
O sobie nie będę mówił. Aż nadto wystarczy to, co wygłosił pan dziekan Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej. Wspomnę natomiast moich nauczycieli, bez których życzliwości, nauki i przykładu nie osiągnąłbym tego odznaczenia. Należy do nich najpierw profesor Jan Sajdak, organizator studium filologii klasycznej w 1919 r., później rektor uniwersytetu, badacz rękopisów, wydawca ojców Kościoła, znawca literatury bizantyńskiej. On wpoił we mnie zasadę krytycznego oglądu wszelkich prac naukowych i przedstawiania swoich badań z dokładnością i starannością czyli akrybią; pierwszy zachęcił mnie do robienia przekładów z łaciny na język polski. Dalej prof. Witold Klinger, zatrudniony na uniwersytecie od r. 1920, wybitny znawca starożytnej literatury greckiej i folkloru, imponował subtelnością i głębią analizy literackiej, a następnie młodsi profesorowie, Wiktor Steffen, wspaniały hellenista, papirolog, wydawca greckich tekstów, wzór pracowitości, a wreszcie mistrz Jan Wikarjak, prorektor, hellenista, latynista i neolatynista, urzekał swoim stoickim spokojem i zaufaniem do samodzielności ucznia w zmaganiach z materią poleconych badań. To oni uformowali mego filologicznego ducha. Chwała im za to!
Dzisiaj, jako nagrodzony ich wychowanek, już osiemdziesięciopięcioletni, nie bardzo mogę obiecać Pani Rektor, że odwdzięczę się za „Palmy”– że będę pomnażał dorobek (choć chciałbym jeszcze coś napisać), że będę wychowywał i nauczał dalsze pokolenia, że będę rozwijał kontakty zagraniczne, bo to już miniony, „wszystko pożerający czas” – tempus edax rerum (Owidiusz). Ale korzystając z danej mi okazji, chcę wyrazić krótko moje trzy ostatnie życzenia, których treść jest nienowa.
zob. też Prof. Miazek-Męczyńska. Silva rerum czyli gdzie bryka łacina
Najpierw więc życzę, aby słudzy nauki zawsze i wszędzie cieszyli się odpowiedzialną wolnością i autonomią (libertas studiorum et autonomia). Wolność zewnętrzna i wewnętrzna to wartość największa. Po drugie, aby słudzy nauki traktowali na serio zasadę, której ślubowali, że będą szerzyli prawdę, bo jest ona większa niż największa przyjaźń: Amiens Plato, sed magis amica veritas (Arystoteles). Po trzecie, aby słudzy nauki w swoich badaniach nie zapominali o ludzkiej postawie, czyli humanitas, w której zawarte są i godność, i tolerancja, i umiar, i przede wszystkim pokora, przeciwniczka pychy, gdyż wszyscy — niezależnie od uprawianych dyscyplin i uznawanych wartości — w końcu stajemy przed murem tajemnicy istnienia — mysterium exsistentiae. Przy tej tajemnicy z podziwem i pokorą zatrzymywał się wielki Einstein, którego przywołuję, żeby się nie ograniczać tylko do starożytnej mądrości. Libertas-Veritas-Humanitas niech wiecznie trwają!
Jako filolog klasyczny do tych trzech życzeń muszę dorzucić, proszę mi wybaczyć, jedno szczegółowe.
Oby w naszej Alma Mater były pielęgnowane po wszystkie czasy studia filologii klasycznej! W nich bowiem tkwią korzenie naszej, ochrzczonej już w starożytności, kultury i cywilizacji. Od powrotu do nich, jak o tym świadczy dwutysięczna historia — vitae magistra — przychodzi odrodzenie. Mam nadzieję, że mimo pandemii przyjdzie ono bez wojny. Dum spiro, spero (Terentius, Seneka, inni) – Dopóki oddycham, mam nadzieję! Nie jesteśmy w piekle Dantego! Dixi.
