Spotkanie odbędzie się 17 stycznia 2024 r. o godz. 17.00 w Auli Lubrańskiego, ul. Wieniawskiego 1, Poznań. Wykład ma charakter otwarty i będzie również transmitowany online na kanale YouTube UAM (link do transmisji).
O wykładzie
Franz Kafka? Krytycy i badacze literatury roszczą sobie pretensje do jedynie słusznych interpretacji jego twórczości. Filozofowie szukają potwierdzenia własnych, nieraz bardzo karkołomnych hipotez. Tłumacze konkurują w kategorii „najwierniejszy przekład”. Biografowie proponują obszerne opowieści o życiu pisarza. Reżyserzy teatralni i filmowi próbują się prześcignąć w coraz to oryginalniejszych adaptacjach jego powieści i opowiadań.
A przecież Kafka już dawno temu przestał być wyłącznie pisarzem. To także mit, ikona, klisza, stereotyp, a na koniec oczywiście znak towarowy, chętnie wykorzystywany do promocji różnego rodzaju produktów, wydarzeń czy miejsc. Komiksy, kawiarnie, piosenki, nadruki na koszulkach, niezliczone memy, Facebook, Instagram, Tik Tok – wszędzie znajdziemy wyraźne ślady Kafki.
To coś więcej niż popularność, niż moda. To uzależnienie, bez precedensu w historii literatury powszechnej. Często wydaje się, że nie sposób przebić się przez gąszcz sprzecznych interpretacji, wielopiętrowych odniesień i łatwych stereotypów. I że w konsekwencji odbiera to całą przyjemność lektury tej prozy.
A jednak ostatnie lata pokazują, że świat jest wciąż głodny Kafki. Tylko jakiego? Nasze rozumienie literatury zawsze w gruncie rzeczy mówi więcej o nas samych niż o literaturze. Podobnie jest w przypadku Kafki. A to dlatego, że jego proza zawiera trzeźwą analizę struktur, które raz po raz powracają; raz po raz ujawniają się w swojej niszczycielskiej sile. Razem z Kafką wchodzimy znowu w świat konieczności i niesprawiedliwości. Choć wcześniej długo wydawało się, że taki świat (i taki Kafka) już do nas nigdy nie powrócą.
Istnieje coś takiego jak „kafkometr”: hipotetyczne urządzenie, które mierzy skalę napięć występujących w świecie; napięć, z którymi musimy się mierzyć. Wielką pomocą służy tu właśnie Kafka. Ciekawa rzecz: okresy wzmożonego zainteresowania jego twórczością zwykle pokrywają się z okresami wzmożonych napięć społecznych, politycznych, kulturowych czy innych jeszcze. Można to prześledzić bardzo dokładnie. I bardzo dokładnie wymierzyć.
Co nasza lektura Kafki mówi o nas samych – w stulecie śmierci pisarza? Co wskazania „kafkometru” mówią o naszym świecie? Zapraszam do odkrywania Kafki nieoczywistego, który poza swoimi „ciemnymi” proroctwami, z których jest najbardziej znany, przynosi również nadzieję i radość. I historie pełne nieoczekiwanego humoru.
O wykładowcy
Łukasz Musiał – profesor zwyczajny na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; badacz literatury, tłumacz literatury pięknej, popularnonaukowej i naukowej, krytyk, eseista. Zajmuje się historią literatury niemieckojęzycznej, komparatystyką literacką, translatoryką, teorią i filozofią literatury; współpracownik Teatru Ósmego Dnia. Opublikował m.in. następujące monografie i tomy zbiorowe: Kafka. W poszukiwaniu utraconej rzeczywistości (2011), Nienasycenie. Filozofowie o Kafce (2011), Języki przemocy (2014), O bólu. Pięć rozważań w poszukiwaniu autora (Poznań 2016), Franz Kafka, Wybór prozy (wstęp, wybór, opracowanie; 2018), Rojber. Występki Walsera (2023). Autor m.in. następujących przekładów książkowych: Gerhard Bauer, Radość pytania. Wiersze Wisławy Szymborskiej (2007), Henning Lobin, Marzenie Engelbarta. Czytanie i pisanie w świecie cyfrowym (2017), Franz Kafka, Prozy utajone (2019), Franz Kafka, Dzienniki (2022). W przygotowaniu: wybór prozy Roberta Walsera, wybór prozy Franza Kafki, monografia pod tytułem Jeż i lis. I pies. O pojmowaniu historii u późnego Kafki oraz zbiór zatytułowany Baśń wiosenna. Eseje o radości.
