Zapraszamy na kolejne spotkanie Szkoły Nestorów Nauki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wykład pt. „Gdzie jesteś archeologio? Na manowcach czy wreszcie na swoim miejscu?” wygłosi prof. Janusz Czebreszuk, dyrektor Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach, pracownik Wydziału Archeologii UAM.
Spotkanie odbędzie się 21 lutego 2024 r. o godz. 17.00 w Auli Lubrańskiego, ul. Wieniawskiego 1, Poznań. Wykład ma charakter otwarty i będzie również transmitowany online na kanale YouTube UAM (link do transmisji).
Archeologia przeżywa współcześnie okres wielkich zmian. Jej dotychczasowe miejsce jako prahistorii, a więc „przed”, ale jednak historii jako dyscypliny jeszcze do niedawna redukowanej do nauki pomocniczej historii, jest już czystym anachronizmem. Tam już jej nie ma, ale gdzie konkretnie jest? Czy zagubiła się/ zatraciła się w ciągłych zmianach: porzuciła starą („historyczną”) tożsamość i nie była w stanie zbudować nowej? Czy też wreszcie odnalazła swoje miejsce wśród innych dyscyplin, odnalazła swoją tożsamość? Jeśli tak jest, to gdzie leży to miejsce i jak wygląda jej tożsamość? Wiele tych pytań. Wszystkie zostaną podjęte w trakcie wykładu, ale proszę nie liczyć, że na wszystkie z nich zaproponuję jednoznaczne odpowiedzi.
Prof. dr hab. Janusz Czebreszuk – dyrektor Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach, Wydział Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Zainteresowania naukowe prof. Janusza Czebreszuka koncentrują się na III i II tysiącleciu p. Chr. w Europie. W tym czasie miały miejsce przełomowe zmiany kulturowe, a mianowicie koniec neolitu i początek epoki brązu na północy oraz początek najstarszych europejskich cywilizacji nad Morzem Egejskim.
Rozwój jego zainteresowań naukowych można podzielić na trzy etapy. Pierwszym były Kujawy, region na Niżu Polskim. Prowadził tam badania na ponad 20 stanowiskach. Podsumowaniem tych badań był doktorat (1996), dotyczący zmian społecznych w okresie neolitu i epoki brązu w tym regionie. Później prof, J. Czebreszuk rozszerzył swoje zainteresowania i zajął się problematyką powstania epoki brązu (kultura pucharów dzwonowatych i kultura unietycka) na Niżu Środkowoeuropejskim. Ich efektem była monografia habilitacyjna opublikowano w 2001 r. Wtedy też rozpoczął projekt badawczy na osadzie obronnej w Bruszczewie (osada kultury unietyckiej z wczesnej epoki brązu, datowana na przełom III i II tysiąclecia p. Chr.). Projekt ten kontynuuje on do chwili obecnej wspólnie z prof. Johannesem Müllerem z Uniwersytetu Christiana-Albrechta w Kilonii (Niemcy).
Kolejny etap jego drogi naukowej był poświęcony relacjom kulturowym między Europą Środkową a regionami nad Morzem Egejskim w II tysiącleciu p. Chr. Początkowo koncentrował się szczególnie na bursztynie jako, nie tylko bardzo ważnym surowcem z Północy, ale także jako kulturowym znakiem długotrwałego związku między Europą Środkową a regionami Morza Egejskiego. Pierwsze podsumowanie tych badań zostało zawarte w monografii "Bursztyn w kulturze mykeńskiej. Zarys problematyki badawczej", wydanej w Poznaniu w 2011 roku, która stała się podstawą jego profesury uzyskanej w 2012 roku.
Od 2008 roku prof. J. Czebreszuk uczestniczył w pracach wieloinstytucjonalnej grupy naukowców, której celem było utworzenie Polskiego Instytutu Archeologicznego w Atenach. Jego powstanie było koniecznym warunkiem dla prowadzenia samodzielnych badań terenowych w Grecji przez naukowców z Polski. Po wielu latach starań instytut powstał w 2019 roku jako jednostka organizacyjna Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Prof. J. Czebreszuk jest jego pierwszym dyrektorem.
Głównym celem prac naukowych prof. J. Czebreszuka jest społeczne znaczenie zmian kulturowych obserwowanych w pradziejach naszego kontynentu. Prowadzenie równoczesnych badań w Polsce, na Węgrzech i w północnej Grecji jest dla niego podstawą do podjęcia próby porównania przemian społecznych w Europie na początku II tysiąclecia p. Chr. Ponadto dużo uwagi poświęcił badaniom nad powstawaniem i rozwojem krajobrazu kulturowego w różnych częściach Europy w III i II tysiącleciu p. Ch.
Prof. J. Czebreszuk jest również aktywnym nauczycielem akademickim. Jego wykłady na kierunku archeologia dotyczą tematyki epoki brązu w Europie, znaczenia bursztynu w prahistorii naszego kontynentu, archeologii obszarów Morza Egejskiego i początków kultury europejskiej.
