– Chcemy przyczynić się do pogłębienia wiedzy na temat historycznych relacji polsko-irlandzkich i jej popularyzacji, a tym samym wpłynąć na jeszcze lepszą integrację w odniesieniu do Polaków i Irlandczyków – mówi dr Adam Kucharski, pomysłodawca Polsko-Irlandzkich Studiów Historycznych, nowo powstałej platformy internetowej i inicjatywy edukacyjno-badawczej.
– Projekt ma przybliżać fakty, a także łączyć nasze wspólne historie i wątki od średniowiecza po wiek dziewiętnasty – dodaje dr Robert Tomczak, współtwórca przedsięwzięcia, które powstało przy wsparciu i pod patronatem dziekana Wydziału Historii, prof. Józefa Dobosza.
Dla Adama Kucharskiego, który doktoryzował się na UAM, Irlandia jest drugim domem – od siedemnastu lat mieszka na Zielonej Wyspie. Od początku interesował się jej historią i fascynował szczególnie postacią Daniela O’Connella, polityka i przywódcy narodowego. Doktor Kucharski odkrył, że relacje łączące Polskę i Irlandię są głębsze, niż można byłoby się spodziewać. Odtąd jego misją stało się dzielenie tą wiedzą z innymi Polakami, których żyje na wyspie sto dwadzieścia tysięcy, a polszczyzna jest najczęściej słyszanym językiem obcym w tym kraju.
![Adam Kucharski](/sites/default/files/inline-images/Kucharski%2C%20archiwum%20prywatne.png)
Do projektu zaprosił Roberta Tomczaka, którego poznał na studiach doktoranckich na UAM. Okazało się, że choć badania obu naukowców dotyczyły różnej tematyki, to pojawiały się w nich te same postaci, wątki historyczne, a przede wszystkim trójstronne relacje polsko-czesko-irlandzkie.
– Gdy pisałem doktorat o historii Uniwersytetu Karola w Pradze, dowiedziałem się, że studiowała na nim duża grupa Irlandczyków – mówi dr Tomczak. – Jeden z nich był osobistym lekarzem Casanovy w czasie jego pobytu w Czechach. Natrafiliśmy w źródłach na bardzo dużo powiązań i ciekawych wątków między Irlandią i Europą Środkową, o których wiedzieliśmy tylko my. Dzięki Adamowi uznaliśmy, że warto byłoby stworzyć platformę popularyzującą tę wiedzę.
Jednym z rezultatów tej współpracy jest monografia „Polacy, Irlandczycy i Czesi – zapomniane wspólne wątki”, która będzie wydana po angielsku w prestiżowym wydawnictwie Brepols. – Nasza książka pokaże, jak bardzo narracje wielkich mocarstw przykrywają opowieści mniejszych narodów. Naszym celem jest dać im głos, wyciągnąć z cienia i przybliżać ich historię nie tylko akademikom – podkreśla dr Kucharski.
Co ciekawe, sam Poznań ma swoje miejsce w relacjach polsko-irlandzkich – za sprawą Pawła Edmunda Strzeleckiego, który uratował około dwustu tysięcy dzieci w Irlandii w czasie Wielkiego Głodu (lata 1845-1851). Działalność humanitarna poznaniaka była niezwykle skuteczna. Podróżnik skupił się na odżywianiu najmłodszych i udzielaniu im pomocy materialnej. Wielki Głód doprowadził do śmierci miliona ludzi, kolejny milion mieszkańców wyemigrował za granicę – populacja na wyspie zmniejszyła się z ponad ośmiu milionów do sześciu. Jak druzgocąca była to strata, dowodzi fakt, że do tej pory Irlandia nie osiągnęła liczby obywateli sprzed dwustu lat.
![Dr Robert Tomczak, fot. Adrian Wykrota](/sites/default/files/inline-images/e60228fe-48bc-4be0-a731-8f552c10b794.jpg)
Mało kto wie, że po zdławieniu powstania listopadowego trwały ożywione kontakty między Polakami a o’connellitami (O’Connellites), zwolennikami Daniela O’Connella, który w parlamencie brytyjskim domagał się dla nich pomocy. Emigranci z naszego kraju wiele mu zawdzięczali. Natomiast jeszcze wcześniej jeden z ojców irlandzkiego republikanizmu, Theobald Wolfe Tone, przywódca powstania z 1798 roku, wzorował się na Tadeuszu Kościuszce. Podczas rozprawy sądowej, na której skazano go na śmierć, powiedział, że w swoich czynach podążał śladami Kościuszki.
Związki krajów naszego regionu z Irlandią są tematem zaniedbanym między innymi z powodu bariery językowej. Źródła, zapisane często w języku polskim, są rozproszone w wielu krajach. Doktorzy Kucharski i Tomczak niejednokrotnie to odkrywają, pracując nad innymi zagadnieniami. Dokumenty znajdują się w polskich, brytyjskich i irlandzkich archiwach, ale niewiele z nich opracowano. Badacze będą tłumaczyć i udostępniać te materiały na platformie internetowej, a także publikować wyniki swojej pracy. Możliwość korzystania z bogatego zasobu źródeł i opracowań może przyczynić się do znacznego rozwoju badań dotyczących obu krajów.
Z projektem można się zapoznać na https://polsko-irlandzkiestudiahistoryczne.com/
Zobacz też: Dr Robert T. Tomczak. W drodze do prawdy
Ewa Konarzewska-Michalak