W lipcu mieszkańcy i turyści przebywający w Ameryce Południowej mogli podziwiać całkowite zaćmienie Słońca. Rzadkie zjawisko swym zasięgiem objęło południowy Pacyfik, środkowe Chile oraz środkową Argentynę. Wśród obserwujących nie zabrakło również grupy studentów z Poznania, w tym z naszego Uniwersytetu, którzy sfotografowali i przeprowadzili badania tego zjawiska. Koordynatorem projektu była mgr Karolina Dziadura z Wydziału Fizyki UAM.

Eclipse de Sol Chile 2019 to projekt artystyczno-naukowy, którego głównym celem jest przeprowadzenie obserwacji zaćmienia Słońca oraz dotyczących tego zdarzenia niezbędnych badań 2 lipca 2019 r. w Chile. Studenci fizyki i astronomii z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a także z Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, podjęli się tego ambitnego wyzwania, które było zarówno wspaniałą okazją do zdobycia wiedzy z zakresu astronomii i fizyki, jak i stworzenia niepowtarzalnej fotorelacji z podróży po bezdrożach Ameryki Południowej.

- Pomysł zrodził się na konferencjach naukowych i studenckich, które odbywają się co pół roku. Z moim kolegą z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika rozmawialiśmy o całkowitym zaćmieniu Słońca, które miało mieć miejsce w Chile. I wtedy narodził się pomysł, aby tam pojechać. Jednak na początku były to tylko żarty, które potem przerodziły się w naszą wyprawę  - wspomina Karolina Dziadura z Wydziału Fizyki UAM.

Ekipa Eclipse de Sol Chile 2019

• Karolina Dziadura – kierownik całego projektu, astronomka, od niedawna zajmująca się grafiką warsztatową. Instruktorka karate, absolwentka kierunku astronomia, na Wydziale Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Laureatka konkursu Diamentowy Grant VII. Otrzymała stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz stypendium rektora w latach 2015–2019. Prezes Astronomicznego Koła Naukowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, główne zainteresowanie to małe ciała Układu Słonecznego.
   

• Paweł Franciszek Jaskuła – odpowiedzialny za dokumentację całego wydarzenia artysta interdyscyplinarny zajmujący się m.in. tematyką wszechświata, zjawiskami światła i czerni. Magister sztuki, a także student fotografii na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Wielokrotny laureat stypendium rektora Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu dla najlepszych studentów. Finalista wielu zarówno polskich, jak i międzynarodowych konkursów artystycznych. Odpowiedzialny za fotoreportaż wyprawy do Chile, a także zaproszony do realizacji pracy na wystawę podsumowującą projekt Eclipse de Sol Chile 2019.
   

• Joachim Kruger – student trzeciego roku studiów pierwszego stopnia na kierunku astronomia, na Wydziale Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, zastępca prezesa Astronomicznego Koła Naukowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Stypendium Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w latach 2017–2019. Interesuje się przede wszystkim sztucznymi satelitami Ziemi oraz ochroną naszej planety przed zagrożeniami z kosmosu.
   

• Justyna Olszewska – studentka pierwszego roku studiów pierwszego stopnia na kierunku astronomia, absolwentka Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, pracownik Katedry Interdyscyplinarnej Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Specjalizuje się w fotografii oraz wideo. W 2018 roku rozpoczęła interdyscyplinarny doktorat na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu łączący sztukę i naukę, który realizuje we współpracy z Instytutem Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Zajmuje się przede wszystkim astrofotografią. Badania przeprowadzone w Chile będą załączone do jej pracy doktorskiej.
   

• Michał Pawłowski – inżynier, absolwent Wydziału Elektrycznego Politechniki Poznańskiej, student pierwszego roku studiów pierwszego stopnia na kierunku astronomia. Prowadzi obserwacje w Obserwatorium Astrogeodynamicznym w Borowcu. Zajmuje się przede wszystkim astrofotografią.
   

• Krzysztof Lisiecki – student drugiego roku astronomii na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Finalista LX Olimpiady Astronomicznej, a także laureat wielu ogólnopolskich konkursów naukowych i stypendiów. Doświadczył zjawiska zaćmienia Słońca na własnej skórze w sierpniu 2017 roku. Interesuje się astrofotografią i zjawiskami atmosferycznymi. W projekcie Eclipse de Sol Chile 2019 koordynuje część skupioną na badaniu wpływu zaćmienia na lokalne warunki pogodowe. Popularyzator nauki.
   

• Beata Zjawin - studentka pierwszego roku studiów drugiego stopnia na kierunku Fizyka na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W 2016/17 otrzymała tytuł Najlepszej Studentki Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej. Zajmuje się poszukiwaniem ciemnej materii.

"To była trudna podróż, ale z happy endem"

Długa wyprawa wymagała profesjonalnego przygotowania. Studentom udało się otrzymać wsparcie finansowe od Prorektor ds. studenckich, prof. Bogumiły Kaniewskiej. Statywy oraz sprzęt do nagrywania i montaże, które pozwalają na dłuższy czas naświetlania, otrzymali od sponsorów, a także od Uniwersytetu Artystycznego. Kiedy wszystko było gotowe, studenci udali się na wyprawę do Chile. Jednak jak wspominają, nie obyło się bez przygód.

- To była bardzo trudna podróż, ponieważ w międzyczasie odwołali nam pociąg. Baliśmy się, że przez to nie zdążymy na samolot, jednak wyjechaliśmy na tyle wcześnie, że zamiast spędzić noc w Berlinie, przespaliśmy ją po prostu w pociągu, więc obyło się bez niepotrzebnego stresu  Następnie udaliśmy się na samolot do Santiago, później do Antofagasty, gdzie znajdują się teleskopy w Obserwatorium Paranal. Są to największe teleskopy na Ziemi. Dla nas to było ogromne przeżycie. Później udało nam się zobaczyć jeszcze najpiękniejsze niebo nocne na świecie  - mówi Karolina.

Podczas podróży po bezdrożach Ameryki Południowej studenci mogli również podziwiać gołym okiem Drogę Mleczną, a także światło zodiakalne, które widać tylko w bardzo dobrze zaciemnionych miejscach. Istotne znaczenie podczas wyprawy miała również pogoda, która okazywała się dość zmienna.

- Kiedy my mamy pełnię lata, w Chile jest zima, która jest tam bardzo długa i każdego dnia można było spotkać się z inną temperaturą. Jednego dnia wysyłałam rodzicom zdjęcia z pustyni, a tydzień później przesłałam ze śnieżnej góry, gdzie śniegu było bardzo dużo - śmieje się Karolina.

Czytaj także: Wydział Biologii jedzie do Ugandy

Jeden dzień, 2,5 minuty całkowitego zaćmienia. Wspomnienia na całe życie

Gdy grupa studentów zwiedziła już wybrane przez siebie miejsca w Chile, wybrali się na górę w miejscowości La Sarena, z której prowadzili obserwacje całkowitego zaćmienia Słońca. Wybór lokalizacji jak podkreśla kierowniczka projektu nie był przypadkowy.

- W czasie przygotowań do obserwacji szukaliśmy najwyższej góry i jak się okazało, był to strzał w tzw. "dziesiątkę". Ma ona ponad 700 metrów. To było najlepsze miejsce do obserwacji tego zaćmienia. Nawet Chilijczycy pytali się nas, jak wpadliśmy na pomysł, aby się tam wybrać - dodaje.

W dniu zaćmienia, wczesnym rankiem badacze rozstawili cały sprzęt. Choć zaćmienie trwało kilka godzin, to punkt kulminacyjny wynosił dokładnie 2,5 minuty. W czasie obserwacji, jak wspomina Karolina doszło do dramatycznych chwil:

- W pewnym momencie pojawiły się chmury. Stało się tak, ponieważ temperatura podczas zaćmienia zmienia się całkowicie. Przez chwilę zastanawialiśmy się co zrobić, ponieważ było coraz gorzej. Mieliśmy rozłożony sprzęt, więc nie mogliśmy podjąć szybkiej decyzji, że zmieniamy swoje położenie. Postanowiliśmy po prostu czekać. Na całe szczęście chmury zeszły i całkowite zaćmienie Słońca było widać niesamowicie. Zobaczyć to zjawisko na żywo, to było coś nie do uwierzenia. Warto było pojechać na drugi koniec świata.

"Karolina, boję się sprawdzić, czy jest wszystko"

Kiedy zakończyło się to spektakularne zjawisko, przyszedł czas na najbardziej stresujący moment całej wyprawy - sprawdzenie czy wszystko zostało zarejestrowane.

- Justynie Olszewskiej najbardziej z nas zależało, aby to wszystko się nagrało, ponieważ jest to część jej doktoratu. W momencie, gdy odkładaliśmy sprzęt powiedziała do mnie: "Karolina, boję się sprawdzić, czy jest wszystko". Dojechaliśmy do miejsca, gdzie mogliśmy zgrać całość na laptopy. I oczom nie wierzyliśmy, że udało nam się wszystko zarejestrować. Ulga była ogromna, a wspomnienia zostaną na zawsze - podsumowuje Karolina.

Obecnie członkowie projektu mają w planach stworzenie wystawy fotograficznej, która byłaby podsumowaniem projektu, a także szykują się na kolejną wyprawę do Chile, bowiem następne zaćmienie słońca nastąpi 14 grudnia 2020 roku.