Prof. UAM Alina Zajadacz z Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM uczestniczy w projekcie „UNESCO sites – balanced and sustainable tourism development”, którego celem jest wyznaczenie wspólnej strategii zarządzania dla obiektów UNESCO.
Czy mogłaby pani powiedzieć coś więcej o miasteczku Litomyšl w Czechach, bo to tam narodził się pomysł na projekt.
Litomyšl to historyczne miasteczko, położone między Hradec Kralove i Brnem. Zachował się w nim renesansowy pałac, wpisany w 1999 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Mieszkańcy cenią genius loci miasteczka i dostrzegają możliwości jego turystycznego wykorzystania, ale także są świadomi skutków turystyki masowej (m.in. komercjalizacji, degradacji walorów, utraty lokalnej tożsamości, autentyczności, obniżenia jakości życia). Procesy te dobrze obrazuje model cyklu życia obszaru turystycznego. Szczególna w tym miasteczku jest nie tylko jego malowniczość i historia, ale także postawa mieszkańców, którzy są otwarci na rozwój turystyki w rozsądnym zakresie, by jak to określili „nie sprzedawać swojej duszy”. Wywołało to wiele pytań, m.in. jak zarządzać obiektami UNESCO, zachowując równowagę między potrzebami turystów, mieszkańców i biznesu. Zaczęto poszukiwać wsparcia specjalistów z uniwersytetu w Pradze.
Czy w ogóle można pogodzić interesy: mieszkańców, biznesu i branży turystycznej? Co oznacza zrównoważony rozwój dla takich miejsc?
Jest to trudne, ale możliwe. Wymaga synergii działania zarówno „od góry” jak i „od dołu”. W tym pierwszym istotne jest konsekwentne planowanie turystyczne i wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju. W tym drugim kluczowa jest natomiast postawa lokalnych społeczności (decydentów, przedsiębiorców, mieszkańców). Zapadł mi w pamięć przykład miasteczka w okolicach Biel w Szwajcarii, w którym atrakcję stanowi obiekt sakralny. Społeczność miejscowa celowo limitowała ruch turystyczny, nie poszerzając pojemności bazy noclegowej po to, by zachować unikatową atmosferę. W miasteczkach turystycznych można dobrze żyć, gdy równoważą się potrzeby mieszkańców, przedsiębiorców oraz turystów. Dbałość o stan środowiska przyrodniczego, społecznego i rozwój ekonomiczny stanowi trzy filary zrównoważonego rozwoju i determinuje jakość życia mieszkańców.
Jak będą wyglądały badania w ramach tego projektu?
Badania będą prowadzone równolegle w Czechach, Polsce, na Słowacji oraz na Węgrzech, z uwzględnieniem tej samej metodyki. Rozpoczynamy pracę od opracowania metod monitoringu i ewaluacji zrównoważonego rozwoju w bardzo zróżnicowanych obiektach i od wyboru lokalizacji badań.
Projekt będzie prowadzony we współpracy z uniwersytetem w Pradze. Czy mogłaby pani powiedzieć kilka słów o tej współpracy?
Współpraca rozpoczęła się od zaproszenia dr Zuzany Kvítkovej z Prague University of Economics and Business, która natrafiła na moje publikacje dotyczące m.in. metod oceny potencjału turystycznego i zaproponowała wspólny projekt. Początkowo pracowaliśmy w gronie czesko-słowacko-polskim, a w tym roku dołączył do nas także zespół z Węgier. Komplet przedstawicieli z państw V4 zdecydowanie ułatwił aplikowanie o grant z Visegrad Fund.
Jednym z celów projektu jest publikacja podręcznika dobrych praktyk...
Cele projektu obejmują m.in. przygotowanie wspólnego podręcznika Methodology for sustainable monitoring and evaluation, wskazującego, jak oceniać i monitorować zrównoważony rozwój turystyki. Praktyczne znaczenie zaś będzie miał przewodnik Best practices guidelines, a także wsparcie implementacji zasad zrównoważonego rozwoju turystyki poprzez zaangażowanie wielu grup interesariuszy w realizację projektu. Chcemy przede wszystkim zagwarantować w skali międzynarodowej rzeczywistą synergię podejść odgórnego i oddolnego w zrównoważonym rozwoju turystyki, bazującej na miejscach wpisanych na listę dziedzictwa kulturowego i naturalnego UNESCO.
zob. też. Dr Agata Buchwał. Kolory Arktyki
