Prof. Robert Nawrot wkracza w kolejny etap badań nad wyjaśnieniem mechanizmu aktywności soku mlecznego glistnika jaskółcze ziele. W przyszłości, dzięki odkryciom poznańskich wirusologów, medycyna może zyskać wsparcie w walce z ciężkimi chorobami.
Wirusolodzy z UAM od lat badają niezwykłe właściwości soku mlecznego glistnika jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.). Prof. Anna Goździcka-Józefiak i dr Alicja Warowicka z Pracowni Wirusologii Molekularnej UAM jako pierwsze odkryły właściwości fotodynamiczne działania pewnych alkaloidów, znajdujących się w roślinnym ekstrakcie. Jednak nie tylko dzięki nim sok glistnika potrafi zabijać wirusy, bakterie, grzyby, a nawet komórki nowotworowe. Równie ważne są znajdujące się w nim białka.
Przypomnijmy, że glistnik od dawna jest wykorzystywany w lecznictwie ludowym m.in. do usuwania kurzajek wywoływanych przez wirus brodawczaka ludzkiego. Okazuje się, że sok tej rośliny niszczy również inne wirusy z tej samej grupy, powodujące m.in. raka szyjki macicy, a także hamuje rozrost komórek błony śluzowej macicy w endometriozie.
Aby dobroczynne właściwości C. majus mogły być wykorzystane w medycynie, naukowcy muszą najpierw dokładnie wyjaśnić, na jakiej zasadzie działają związki, zawarte w soku. Jeszcze kilka lat temu niewiele było wiadomo o występujących w nim białkach. Zmieniły to badania prof. Roberta Nawrota, kierownika Pracowni. Wirusolog wykrył obecność białek wiążących się do DNA i RNA o charakterze nukleaz. - Obecność tych białek jest markerem aktywności nukleolitycznej w soku mlecznym. Ta aktywność jest najwyższa w ekstrakcie roślin kwitnących w maju i czerwcu, niższa w roślinach zebranych jesienią - wyjaśnia prof. Nawrot.
Posługując się metodą spektrometrii mas, badacz zidentyfikował także inne białka o potencjale obronnym. Co ciekawe, roślina produkuje sok, który zawiera wiele różnorodnych związków i białek, tworzących system obronny przed patogenami. Obrona ta jest doskonała, bo działa zarówno na zwierzęta roślinożerne, jak i wszelkie mikroorganizmy oraz wirusy atakujące roślinę.
Prof. Nawrot wkracza w kolejny etap badań, który pozwoli dokładniej poznać mechanizm aktywności soku jaskółczego ziela i to zarówno w kontekście fizjologii rośliny, jak i przyszłego wykorzystania w medycynie. Projekt, który otrzymał finansowanie z NCN dotyczy też wzmacniania odporności roślin, dlatego uzyskane wyniki będą mogły znaleźć zastosowanie w rolnictwie.
Naukowiec zamierza skupić się na dwóch białkach: głównym białku lateksu (MLP) i białku bogatym w glicynę (GRP), które wiążą się do kwasów nukleinowych. - Projekt zakłada zbadanie, jak kombinacje białek i alkaloidów w różnych stężeniach działają na linie komórek nowotworowych oraz komórek zainfekowanych wirusami. Będziemy też wyjaśniać, w jaki sposób sama roślina wykorzystuje te wielofunkcyjne białka. Chcemy wykorzystać nowoczesny system inżynierii genetycznej tzw. CRISPR/Cas do wyhodowania mutantów rośliny pozbawionych białek obronnych, które następnie zainfekujemy wirusem – wyjaśnia prof. Nawrot.
Zespół badawczy oprócz prof. Nawrota tworzy dr Joanna Gracz-Bernaciak, która zajmie się aspektem funkcjonalnym białek w roślinach oraz doktorantka Oliwia Mazur, która będzie badać aktywność biologiczną składników soku na liniach komórkowych. Badacze mają już na koncie pierwszy sukces - opublikowali przeglądowy artykuł, dający podstawę do dalszych działań, w prestiżowym czasopiśmie International Journal of Molecular Sciences. Zespół wspierają pozostali naukowcy z Pracowni: dr Oskar Musidlak, dr Martyna Węglewska, dr hab. Justyna Broniarczyk, dr Alicja Warowicka, dr Jakub Barylski i Sophia Bałdysz, a także studenci.
Po zakończeniu kilkuletniego projektu będzie można przejść do komercjalizacji odkryć.
- Mam wielką nadzieję, że uzyskamy na tyle jednoznaczne informacje i publikacje, że pozwolą nam przejść do fazy, w której ludzie będą mogli w pełni skorzystać z wyników naszych badań - podsumowuje prof. Nawrot.
Czytaj też: Jaskółcze (cudowne) ziele. Reaktywacja
