Coraz mocniej odczuwamy skutki ekstremalnych zjawisk związanych z ociepleniem klimatu. Jak sobie z nimi radzić? Odpowiedzi na to pytanie szukają europejscy naukowcy, którzy prowadzą projekt TeRRIFICA. Polskim zespołem w międzynarodowym konsorcjum kieruje prof. Paweł Churski z Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM.
Przedsięwzięcie prowadzone jednocześnie w sześciu pilotażowych regionach: Hiszpanii, Niemczech, Francji, Serbii oraz Polsce i Białorusi wpisuje się w ideę nauki zakorzenionej społecznie. – Bardzo ważną funkcją zarówno nauki, jak i uniwersytetu jest, żebyśmy odkrywając to, co nieznane, pomagali ludziom żyć dobrze, a jeśli można – lepiej. Społeczeństwo nie może być w tym procesie tylko odbiorcą. Ma być współtwórcą. Naszym zadaniem w projekcie jest pozyskanie wiedzy od mieszkańców i spożytkowanie jej do wspólnego wypracowania sposobów ograniczania zmian klimatu lub zaadaptowania się do nich – wyjaśnia prof. Paweł Churski, dziekan Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, który kieruje polskim zespołem w międzynarodowym konsorcjum projektu TeRRIFICA (Horizon 2020).
Praktycznym celem projektu jest wprowadzenie proponowanych rozwiązań w działania operacyjne polityki regionalnej w różnych krajach europejskich. To może się udać, jeśli w procesie ich powstawania obok naukowców będą uczestniczyć lokalne samorządy, społecznicy, mieszkańcy i przedstawiciele biznesu. Wspólnie opracowane pomysły łatwiej będzie zaakceptować i wprowadzić w życie niż rozwiązania narzucone z góry. Dlatego też obok uczelni z Polski , Niemiec i Hiszpanii partnerami w projekcie są organizacje pozarządowe z Niemiec (lider projektu – WILA Bonn) i Francji oraz przedstawiciele administracji państwowej na Białorusi i w Serbii.
– Zróżnicowanie geograficzne partnerów pokazuje unikalny konglomerat różnych uwarunkowań: kulturowych, instytucjonalnych, ustrojowych. Są wśród nich starzy i nowi członkowie Unii Europejskiej, są państwa spoza Unii, w tym Białorusini, którzy przeżywają teraz bardzo trudny czas. To, z jak różnych punktów widzenia oraz w jak różnych uwarunkowaniach patrzymy na te same problemy, jest dla nas bardzo interesujące i rozwijające – podkreśla prof. Paweł Churski.
Pierwszy etap projektu polega na zidentyfikowaniu zmian klimatycznych dotkliwych dla mieszkańców. Do tego celu służy aplikacja do powszechnego zbierania informacji za pośrednictwem internetu (crowdmapping), którą wykonał dr Michał Rzeszewski z WGSEiGP. Warto zaznaczyć, że ta aplikacja została przetestowana i przetłumaczona na wszystkie języki narodowe partnerów, a obecnie jest stosowana w regionach pilotażowych, również w aglomeracji poznańskiej. Co ważne, będzie ona dostępna bez ograniczeń czasowych, także po zakończeniu projektu, planowanym na 2022 rok.
W akcji mapowania może wziąć udział każdy, wchodząc na stronę http://mapujklimat.terrifica.eu/ i zaznaczając miejsca, gdzie obserwuje zarówno korzystne, jak i niekorzystne zmiany dotyczące jakości powietrza, wody, temperatury, gleby oraz zjawisk związanych z wiatrem. – Nie ma dobrych czy złych odpowiedzi oraz opinii. Chodzi tylko i wyłącznie o osobiste doświadczenia, związane ze zmieniającym się klimatem – przekonują naukowcy.
Z czasem na mapie powstaną skupiska wskazywane przez wiele osób (tzw. hotspoty) – to nimi w dalszej kolejności zajmą się uczestnicy projektu. Internauci, naukowcy, mieszkańcy i urzędnicy oraz inne zainteresowane osoby wezmą udział w warsztatach współtworzenia, na których zastanowią się, jak rozwiązać zasygnalizowane problemy (tzw. etap żyjącego laboratorium). – Podstawą warsztatów jest rozpoczęcie od „pustej kartki”; nie narzucamy żadnych rozwiązań i nie promujemy żadnych pomysłów. Będziemy starali się skłonić ludzi do współtworzenia czyli wypracowania razem, od zera, akceptowanych przez wszystkie strony rozwiązań – wyjaśnia dr Piotr Lupa.
Przy realizacji projektu naukowcy współpracują z różnymi instytucjami i firmami, m.in.: z poznańskim magistratem, Stowarzyszeniem Metropolia Poznań, urzędem marszałkowskim, biznesem (m.in. Aquanet, VW), Piątkowską Szkołą Społeczną, a także szkołami tworzącymi Edukacyjną Sieć Antysmogową. – Ważnym partnerem są również organizacje pozarządowe: Centrum Promocji Ekorozwoju, Ekologiczne Puszczykowo. Liczymy, że uda się włączyć do współpracy jeszcze więcej prężnie działających organizacji – informuje dr Lupa.
Badaczom zależy, by doświadczenia związane z projektem znalazły odzwierciedlenie w planie adaptacji do zmian klimatu dla aglomeracji poznańskiej. Samorządowcy będą mogli np. skorzystać z baz danych zgromadzonych dzięki crowdmappingowi, a także z wypracowanych w projekcie rozwiązań. – Będzie to bardzo konkretny efekt projektu. Z takim planem będzie się identyfikowała większa liczba mieszkańców, niż z dokumentem, który powstaje na biurku prezydenta, albo jest zamawiany w jakiejś instytucji, ale niekonieczne odpowiada na najważniejsze potrzeby ludzi – podsumowuje prof. Paweł Churski.
Czytaj też: Mapuj klimat w Poznaniu i aglomeracji
