Dr Przemysław Kurek: Wędrowne ptaki mogą pomóc roślinom w radzeniu sobie z globalnym ociepleniem, roznosząc nasiona na duże odległości i nowe, odpowiednie dla nich tereny.
Z artykułu opublikowanego właśnie w Nature, którego współautorem jest dr Przemysław Kurek z Wydziału Biologii UAM, wynika jednak, że zdecydowana większość roślin z europejskich obszarów leśnych jest rozsiewana przez ptaki migrujące do cieplejszych szerokości geograficznych na południu, podczas gdy tylko niewielka ich część przez te migrujące na północ, w kierunku chłodniejszym. Utrudnia to roślinom dostosowanie się do aktualnych scenariuszy zmian klimatu.
- W wyniku globalnego ocieplenia optymalne dla wielu gatunków warunki klimatyczne przesuwają się na chłodniejsze tereny, wymuszając tym samym redystrybucję życia na Ziemi - tłumaczy dr Przemysław Kurek. - Mobilność pozwala wielu zwierzętom dotrzeć do obszarów o nowym, odpowiednim klimacie. Jednak rośliny nie mogą się poruszać, więc rozsiewanie ich nasion na duże odległości jest dla nich kluczem do zmiany rozmieszczenia i przystosowania się do zmian klimatycznych – dodaje naukowiec.
- Współczesne zmiany klimatyczne są tak szybkie, że wiele roślin wymaga znacznie większych odległości rozproszenia niż te lokalne. Ptaki wędrowne mogą tu odegrać znaczącą rolę, ponieważ potrafią przenieść nasiona na dziesiątki kilometrów - mówi dr Juan Pedro González-Varo z Uniwersytetu w Kadyksie – kierownik projektu.
Naukowcy zbadali zespoły ptaków, które jedzą owoce, a następnie rozsiewają ich nasiona. Do badanych sieci interakcji włączone zostały informacje o okresie owocowania roślin i wzorcach migracji ptaków, aby scharakteryzować potencjał rozprzestrzeniania się nasion na duże odległości w kierunkach chłodniejszych lub cieplejszych. Badania przeprowadzono w 13 zbiorowiskach leśnych w całej Europie, a łącznie przebadano 949 interakcji między 46 gatunkami ptaków i 81 gatunkami roślin.
Naukowcy odkryli, że tylko około jedna trzecia (35%) roślin z badanych miejsc jest roznoszona przez ptaki migrujące wiosną na północ. Zdecydowana większość (86%) roślin jest rozprzestrzeniana przez ptaki migrujące jesienią do cieplejszych obszarów. Badanie pokazuje także, że gatunki roślin o największym potencjale rozprzestrzeniania się w kierunku chłodniejszym należą do gatunków, które owocują, gdy ptaki migrują wiosną na północ.
Zobacz też: Chomik europejski skazany na zagładę?
Chociaż wszystkie ptaki wędrowne w Europie migrują w tym samym kierunku (z południa na północ wiosną i z północy na południe jesienią), to badania wykazały, że ptaki o największym potencjale rozprzestrzeniania roślin europejskich na chłodniejsze szerokości geograficzne to gatunki zimujące w środkowej i południowej Europie lub w Afryce Północnej (na północ od Sahary). Są to: rudziki, kapturki, kosy i inne gatunki drozdów, które na kontynencie europejskim są na ogół bardzo pospolite i liczne. Niektóre z nich padają ofiarą intensywnych, zarówno legalnych jak i nielegalnych polowań w basenie Morza Śródziemnego.
- Wierzymy, że nasze badania stanowią dla tych gatunków wartość dodaną, ponieważ ptaki te mogłyby pomóc europejskim roślinom w radzeniu sobie ze zmianami klimatu – dodaje dr González-Varo.
- Ten ograniczony potencjał rozprzestrzeniania się na nowe obszary będzie miał konsekwencje dla składu przyszłych obszarów leśnych, ponieważ większość gatunków może sobie nie radzić z szybko rosnącymi temperaturami. Dlatego nasze badania mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia zmniejszania się bioróżnorodności z powodu zmian klimatu – podsumowuje dr Przemysław Kurek.
Badanie prowadzone było przez 18 badaczy z 13 instytucji europejskich.
Artykuł dostępny jest na stronie: https://www.nature.com/articles/s41586-021-03665-2
