Antropofon, najstarszy podcast na uniwersytecie, jest wspólnym przedsięwzięciem prof. Agaty Stanisz oraz studentów i studentek Instytutu Antropologii i Etnologii. Prowadzony od 2012 roku miał swój początek na zajęciach antropologii dźwięku.
Studenci zauważyli, że wiedza naukowa jest hermetyczna, a prezentowanie jej w formie dźwiękowej - reportaży, czy choćby rozmów na temat badań - może sprawić, że dotrze do szerszego grona, wydostanie się poza akademię - tak narodziny projektu wspomina prof. Stanisz.
Obecnie dostępnych jest 105 podcastów, które są dziełem kilkudziesięciu osób. I będzie ich coraz więcej, bo Antropofon stale się rozwija. Przez lata podcast działał jako blog na serwisie Blogspot, a od zeszłego roku wszystkie odcinki trafiły na Spotify. Warto wiedzieć, że podcasty są też dostępne na pięciu innych platformach, w tym na Anchor i Google Podcasts. Słuchają ich głównie młodzi ludzie, zarówno w Polsce jak i w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Szwajcarii - wszędzie, gdzie zawędrowali studenci i absolwenci poznańskiej antropologii.
Pierwsze nagrania sprzed 9 lat prezentujące pracowników i pracowniczki, wtedy jeszcze Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej, nadal są popularne. - Odsłuchiwanie tych podcastów jest jak podróż do przeszłości. Minęło 9 lat, zmieniliśmy się, trochę inaczej mówimy, zajmujemy się też trochę innymi rzeczami - mówi prof. Stanisz.
Następne pojawiły się formy reportażowe. Wśród odcinków realizowanych przez amatorów znajdziemy również reportaże autorstwa profesjonalnych dziennikarzy np. Wandy Wasilewskiej z Radia Merkury. Te ostatnie są integralną częścią projektu i książki „Ruchome modernizacje. Między Autostradą Wolności a „starą dwójką”, będących owocem współpracy prof. Agaty Stanisz i prof. Waldemara Kuligowskiego.
Antropofon mieści w sobie również dokumentację dźwiękową Instytutu. Składają się na nią m.in. nagrania z konferencji, paneli dyskusyjnych i spotkań autorskich, promujących książki naukowe. Możemy tam znaleźć materiały z konferencji studenckich i to nie tylko z UAM, bo zespoły tworzące podcast nawiązały kontakty z kołem naukowym, działającym przy warszawskiej antropologii. Antropofon współpracuje także z Centrum Badań Migracyjnych. - Zaczęło się od dokumentowania spotkań z zaproszonymi gośćmi, a w tej chwili jesteśmy w trakcie produkcji cyklu podcastów, których do końca roku powstanie sześć – mówi prof. Stanisz.
Studencka ekipa, która obecnie uczestniczy w warsztatach, sama zgłosiła się do pani profesor, bo chciała nauczyć się pracować z dźwiękiem. Przygotowuje właśnie cykl nagrań prezentujących subdyscypliny antropologii, pod roboczym hasłem „Antropologie Wszystkiego”. Wśród poruszanych tematów znalazła się m.in. antropologia polityczna i antropologia energii. - Te podcasty będą pełnić podwójną rolę. Mają być wiedzą w pigułce przeznaczoną dla studentów, a jednocześnie rozmowami na tyle interesującymi, żeby mogły zainteresować zewnętrznego odbiorcę. Podcasty są bardzo popularne, zmieniają społeczną praktykę słuchania i teraz jest kapitalny moment, żeby popularyzować to, co robi uniwersytet – dodaje prof. Stanisz.
Studenci i studentki robią wszystko sami od A do Z, w ten sposób mogą się wiele nauczyć, co w przyszłości przyda im się w pracy zawodowej np. w dziennikarstwie albo w prowadzeniu własnych podcastów. Dlatego w Antropofonie znajdziemy nagrania na różnym poziomie, w zależności od umiejętności autora. Twórcy nie korzystają ze studia, nagrywają w ruchu, co odzwierciedla specyfikę pracy antropologicznej - badacze i badaczki są tam, gdzie ich rozmówcy. Podstawową rzeczą jest nauczyć się dobrze nagrywać. Pomocą służą spotkania ze specjalistami - dziennikarzami radiowymi czy producentami muzyki, którzy wyjaśniają młodym podcasterom specyfikę dźwięku cyfrowego.
Prof. Stanisz zajmuje się antropologią dźwięku, niszową subdyscypliną powstałą w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych w latach 90. Ta dziedzina wiedzy kładzie nacisk tylko i wyłącznie na akustyczny aspekt rzeczywistości społeczno-kulturowej. Nie interesuje jej estetyka dźwięku, bada w sposób interdyscyplinarny tak zwany soundscape czyli dźwięki, jakie nas otaczają.
- Antropologia dźwięku pozwala wykraczać poza wizualność, która jest wpisana w klasyczną akademię. Rzeczywistość dźwiękowa nie tylko buduje naszą wiedzę i doświadczenie, potrafi też wytwarzać reprezentacje alternatywne i równoprawne do wizualnych oraz tekstowych. Za pomocą dźwięku można przedstawiać badania terenowe, udzielić przestrzeni do wypowiedzi partnerom badawczym. To bardziej demokratyczna i sprawiedliwa forma przekazu, minimalizująca autorytarność badaczy - podsumowuje naukowczyni.
