- Gdy jakiś czas temu dowiedziałam się o wyróżnieniu mnie, nie mogłam uwierzyć. To pierwsze tego typu uznanie mojej działalności. Stwierdzenie, że jestem zaszczycona dołączeniem – jako doktor honoris causa – do wspólnoty znakomitego francuskiego Université de Haute-Alsace UHA jest wprawdzie oczywiste i banalne, ale także głęboko szczere i prawdziwe.

 

Kiedy zastanawiam się, jak to się stało, że rektorka polskiej uczelni, badaczka polskiej literatury, znająca wprawdzie literaturę francuską, ale niemówiąca po francusku otrzymuje tytuł doktora honoris causa alzackiej uczelni, dochodzę do wniosku, że jest jeszcze jedna osoba, której powinnam podziękować – choć akurat ona tych podziękowań nie usłyszy.

 

To prezydent Republiki Francuskiej, Emmanuel Macron – twórca idei uniwersytetów europejskich. Idei, która zmieniła i zmienia oblicze uniwersytetów w Polsce i w Europie, która przywraca universitatis jej pierwotny, wspólnotowy kształt, a równocześnie wyznacza drogę w przyszłość. Przed siedmioma laty, przedstawiając na Sorbonie swoją wizję uniwersytetów europejskich, prezydent Francji powiedział:

 

Najsilniejszym spoiwem Unii Europejskiej zawsze będzie kultura i wiedza. To Europa, gdzie każdy Europejczyk rozpoznaje własną przeszłość w posągach greckiej świątyni i uśmiechu Mony Lisy, wzrusza się nad dziełami Musila i Prousta; to Europa kawiarni, opisana przez Steinera; to Europa, którą Suares nazwał "prawem, duchem i tradycją"; Europa wielu krajobrazów i obyczajów; Europa mistrza Erazma, który głosił, że każdy młody człowiek powinien "podróżować po kontynencie, aby uczyć się innych języków" (…); Europa, która przetrwała tak wiele wojen i konfliktów: a tym, co ocaliło jej jedność, jest kultura.

W niespokojnych czasach, czasie zmian i przewartościowań, powinniśmy pamiętać to przesłanie. Uniwersytet to przecież najtrwalsza zdobycz europejskiej kultury, jej obrońca i architekt jej przyszłości. A jego rola jest tym ważniejsza, im bardziej skomplikowana, zagubiona i bezradna staje się rzeczywistość.