Dwudniowym seminarium “Sezon na humanistykę” realizatorzy podsumowują projekt rozwojowy DARIAH-PL w Wielkopolsce. W jego ramach powstała cyfrowa infrastruktura badawcza dla humanistyki i nauk o sztuce (Dariah.lab), wpisana na Polską Mapę Infrastruktury Badawczej w obszarze nauk społecznych i humanistycznych.
Dziś Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zbiera owoce wieloletniej pracy. Co prawda sam projekt „Cyfrowa infrastruktura badawcza dla humanistyki i nauk o sztuce DARIAH-PL” trwa dopiero od trzech lat, to jednak starania o uczestnictwo naszej uczelni w konsorcjum DARIAH-PL zaczęły się 10 lat temu. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że konsorcjum to, w skład którego wchodzi 16 wiodących instytucji naukowych w Polsce jest częścią europejskiej sieci DARIAH (Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities).
Podczas otwarcia seminarium w Auli Lubrańskiego, Rektor UAM prof. Bogumiła Kaniewska wspominała, że jeszcze jako dziekan Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej walczyła o to, by UAM znalazł się w elitarnym gronie konsorcjantów, co wcale nie było prostym zadaniem. Pani rektor podziękowała dr. Cezaremu Mazurkowi, kierującemu obecnie Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowe, za pomoc w przyłączeniu naszej uczelni do DARIAH-PL, jak również prof. Mirosławowi Wobalisowi za wsparcie tej idei na UAM.
- Wszystkie podjęte wysiłki więcej niż się opłaciły, ponieważ nasz Uniwersytet obecnie zajmuje jedno z wiodących miejsc w zakresie humanistyki cyfrowej. Możemy być dumni z tego, co osiągnęliśmy i mam ogromną nadzieję, że nasz rozwój będzie dalej postępował. Życzę Państwu, by ten projekt nadal rozwijał się w takim tempie i tak znakomicie - powiedziała JMR.
Prorektor ds. nauki prof. Katarzyna Dziubalska-Kołaczyk, członkini komitetu sterującego Dariah.lab podkreśliła, że projekt świetnie pokazuje interdyscyplinarności nauki: - Infrastruktura cyfrowa jest nieodzowna do badania zagadnień z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i nauk o sztuce - powiedziała.
Prof. Katarzyna Klessa, prodziekan Wydziału Neofilologii i koordynatorka DARIAH-PL na UAM przedstawiła, czego dokonano do tej pory. Pierwszego dnia seminarium są omawiane laboratoria powstałe w ramach infrastruktury cyfrowej Dariah.lab na UAM, Politechnice Poznańskiej, w Instytucie Badań Literackich PAN oraz Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowe. Drugiego dnia zebrani zwiedzą laboratoria i spotkają się z zespołami projektowymi.
- Zapraszamy na stronę naszego projektu https://lab.dariah.pl/. Znajduje się tam katalog zasobów z krótkimi opisami każdego zasobu i prowadzącymi do nich linkami. Jeśli chodzi o UAM, mamy stronę https://lab.dariah.pl/moduly-uam/, gdzie znajdują się informacje o naszych modułach - dodaje prof. Katarzyna Klessa.
Prof. Katarzyna Klessa. Nowa era humanistyki z DARIAH.lab
W ramach Dariah.lab na UAM powstało m.in. sześć modułów: Korpus multimodalny Multico i studio rozwijany na Wydziale Neofilologii i koordynowany przez prof. Macieja Karpińskiego; Węzeł Filologiczny koordynowany przez prof. Mirosława Wobalisa (Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej), w którym nacisk położono na wytworzenie narzędzi do badań literaturoznawczych i językoznawczych; Narzędzia i korpus HANOI, moduł służący m.in. do analizy i gromadzenia notatek tłumaczy, kierowany przez dr Annę Jelec (Wydział Anglistyki); Moduł Linguomusa, w ramach którego powstały narzędzia do badań muzyki, mowy, gestu i koordynowany przez prof. Piotra Podlipniaka (Wydział Nauk o Sztuce); Archiwum Audiowizualne pod kierownictwem dr Kamili Kłudkiewicz, które cyfryzuje zgromadzone na Wydziale Nauk o Sztuce unikalne zbiory oraz Narzędzia datowania, normalizacji, wyszukiwania w tekstach, tworzone pod okiem prof. Krzysztofa Jassema na Wydziale Matematyki i Informatyki.
Powstała na UAM infrastruktura badawcza Dariah.lab umożliwia pracę z materiałami multimedialnymi obejmującymi zasoby tekstowe, muzyczne, wizualne i przestrzenne (np. zabytki). Jest dedykowana nie tylko naukowcom - Ona jest dla instytucji kultury, dla edukacji, dla osób zainteresowanych różnego rodzaju materiałami źródłowymi, zdjęciami, historią Poznania i okolic, historią Wielkopolski. Mamy bardzo cenne zbiory, niewidziane nigdy wcześniej. Teraz, dzięki tej infrastrukturze, dzięki temu projektowi, świat będzie mógł je zobaczyć - podkreśliła prof. Katarzyna Klessa.
Opis modułów dostępny jest pod adresem: https://lab.dariah.pl/moduly-uam/
Dariah.lab jest przeznaczony dla podmiotów publicznych prowadzących badania naukowe (np. uczelnie, instytuty badawcze), podmiotów mogących wykorzystać infrastrukturę i dane do realizacji swojej misji (np. publicznych i prywatnych instytucji kultury i sztuki, a także organizacji pozarządowych upowszechniających dane kultury) oraz dla przedsiębiorstw (np. do prowadzenia prac B+R w zakresie modelowania historii lub jej wykorzystania w edukacji). Służy pozyskiwaniu, przechowywaniu i integracji danych o kulturze z zakresu nauk humanistycznych i społecznych oraz przetwarzaniu, wizualizacji i udostępnianiu zasobów cyfrowych.
Budżet Konsorcjum DARIAH-PL wyniósł 130 milionów złotych, a powstała infrastruktura została umieszczona na Polskiej Mapie Infrastruktury Badawczej w obszarze nauk społecznych i humanistycznych, która uważana jest za strategiczną część infrastruktur krajowych. Projekt rozpoczęty w 2021 roku zakończy się wkrótce, czyli w grudniu 2023 roku. Został on finansowany z Programu Operacyjnego “Inteligentny rozwój na lata 2014-2020”, Priorytetu IV “Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego”.
