Archeolodzy odkryli od dawna poszukiwany kościół i cmentarz w grodzie w Grzybowie. Wznowione po 11 latach przerwy badania wyjaśniają tajemnice największego grodu we władztwie Piastów.
Naukowcy liczą, że prace, choć w części wyjaśnią zagadkę ulokowania potężnego grzybowskiego grodu między Gnieznem a Gieczem. Wczesnośredniowieczne grodzisko, które powstało w latach 20-30. X wieku było największym tego typu obiektem we władztwie piastowskim. Czterohektarowy gród był o połowę większy od Lednicy i Giecza – Gniezno takie rozmiary osiągnęło dopiero w XI wieku. Dlaczego tak olbrzymi gród funkcjonował zaledwie sto lat? Jakie były okoliczności jego upadku? Dlaczego powstał w tym miejscu? Kto go wzniósł i czemu służył?
- Pytań jest więcej niż odpowiedzi. Wokół grodu istniało bardzo małe osadnictwo. Nie wiemy, jaka populacja wzniosła tak duży obiekt - do tej pory nie znaleźliśmy cmentarza, gdzie chowano mieszkańców. To jedna z tajemnic, którą chcemy odkryć – mówił kierownik Rezerwatu Archeologicznego w Grzybowie, Jacek Wrzesiński na Zjeździe Wojów, który stał się okazją do zaprezentowania pierwszych wykopanych artefaktów.
Moneta w ścianie
Marzenie archeologów właśnie się spełnia. Kilka dni po rozmowie z Jackiem Wrzesińskim gruchnęła wieść, że odkryto dwa groby w pobliżu pozostałości budowli. Fakt, że budynek jest położony na terenie starszego tzw. małego grodu wskazuje, że mamy do czynienia z kościołem i przylegającym do niego cmentarzem. W grobach spoczywały szczątki mężczyzny po 50. roku życia oraz kilkuletniego dziecka, które będą poddane badaniom DNA oraz C14 (datowania radiowęglowego). Drewniana budowla prawdopodobnie pochodzi z pierwszej połowy XI wieku – datowanie ułatwiła znaleziona w ścianie moneta króla niemieckiego Henryka II. Niedługo poznamy wyniki badań georadarowych (oporności gruntów) przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego, które pozwolą wytyczyć zarys całej świątyni.
- Można podejrzewać, że w grodzie przebywał na stałe ktoś z dynastii Piastów, najpewniej stacjonowała tam drużyna książęca. Świadczą o tym liczne elementy uzbrojenia odkrywane w grodzie np. groty strzał, a także szczątki koni - informuje dr Marcin Danielewski z UAM, autor projektu dofinansowanego z Narodowego Centrum Nauki z programu Opus 13, w ramach którego prowadzone są wykopaliska.
Jesiotry dla elity
Przypuszczenia dr. Danielewskiego potwierdzają kolejne znaleziska. Tam, gdzie niegdyś znajdował się mały gród archeolodzy dotarli też do palenisk, jamy zasobowej z połowy X wieku z naczyniami i, co szczególnie interesujące, licznymi fragmentami ryb m. in. jesiotrów i śledzi. Oznacza to, że do Grzybowa z daleka transportowano produkty żywnościowe dla tamtejszej elity społecznej.
Najpierw osad potem gród
W Grzybowie jest, co odkrywać – do tej pory poznano zaledwie 3 procent powierzchni grodu. Okazuje się, że historia tego miejsca jest starsza niż do tej pory sądzono. Badacze niespodziewanie dotarli do pierwszych śladów osadnictwa na terenie późniejszego grodziska - znaleziono m.in. ślady obrzędowego, przedchrześcijańskiego oczyszczania. W innym miejscu, gdzie spodziewano się pozostałości po zbiorniku wodnym, odkryto wielkie śmietnisko z gigantyczną ilością ceramiki i kości zwierzęcych.
Badania trwały od połowy lipca do połowy września i będą wznowione w przyszłym roku. Jednak grzybowski projekt to nie tylko wykopaliska, ale również badania interdyscyplinarne – historyczne, geofizyczne, geologiczne, archeozoologiczne i archeobotaniczne. Naukowcy będą badać m.in. gospodarczą, polityczną i administracyjną role grodu, jego miejsce w sieci komunikacyjnej, wielkość wymiany handlowej.
Projekt zakończy publikacja monografii zbierająca i podsumowująca dotychczasowe badania.
