Idea powołania Neurobiologii - studiów międzywydziałowych była konsekwencją faktu, że układ nerwowy jest obiektem zainteresowań i badań na różnych uczelniach. Od czterech lat kierunek z powodzeniem działa na trzech poznańskich uniwersytetach. W tym roku do ich grona dołączył Uniwersytet Medyczny.
Historia neurobiologii w Poznaniu rozpoczęła się od inicjatywy prof. Kazimierza Grottela, który poczynając od 1981 roku zorganizował od podstaw pierwszy zakład naukowy, którego celem było badanie struktury oraz czynności układu nerwowego: Zakład Neurobiologii na Akademii Wychowania Fizycznego. Profesor Grottel kierował nim do roku 2000. Minęły trzy dekady i zakład stopniowo się rozwinął, wdrożono nowe techniki badawcze, kilka osób uzyskało habilitację, a kilkanaście obroniło doktoraty. W świetle rosnącego potencjału ludzkiego pojawił się pomysł zorganizowania w Poznaniu studiów na kierunku neurobiologia; pewną inspiracją był taki kierunek wprowadzony już kilka lat wcześniej na UJ, jak i analiza programów studiów z dziedziny Neuroscience na znanych nam zachodnich uniwersytetach. Mieliśmy jednak świadomość pewnych ograniczeń wynikających z faktu, że cały ten nasz zespół to zaledwie cześć szerokiego spektrum różnych specjalistów, którzy zajmują się układem nerwowym. W roku 2011 zostałem poproszony o zorganizowanie w Poznaniu w roku 2013 kongresu Polskiego Towarzystwa Badań Układu Nerwowego. Działania związane z przygotowaniami do tego wydarzenia pozwoliły na nawiązanie współpracy z kilkoma osobami z innych uczelni (UAM, UPP i UMP), które zorganizowały w ramach kongresu sympozja, a zarazem w nieformalnych rozmowach stały się naszymi partnerami w ramach inicjatywy „studia na kierunku neurobiologia w Poznaniu”.
Czytaj też: Fotosyntezę mamy za darmo
Idea organizacji studiów międzywydziałowych była konsekwencją faktu, że układ nerwowy jest obiektem zainteresowań i badań na różnych uczelniach. Dla przykładu, na naszej uczelni prowadzimy badania roli układu nerwowego w odniesieniu do ruchu i wpływu aktywności ruchowej na ten układ, na UPP istotny jest problem choroby szalonych krów, na UAM badany jest układ nerwowy na modelach bezkręgowców, a UMP ma szereg jednostek zajmujących się patologią układu nerwowego, obrazowaniem, diagnostyką czy neurofarmakologią. Te wszystkie różne spojrzenia i dość liczne pracownie jakie mogą zaoferować studentom specjaliści z różnych uczelni wzajemnie się dopełniają i razem tworzą znaczący potencjał, w moim przekonaniu najlepszy w zachodniej Polsce.
Po dość licznych rozmowach wstępnych udało się nam umówić z władzami trzech wydziałów, Wydziału Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach UPP, Wydziału Biologii UAM i mojego Wydziału Wychowania Fizycznego, Sportu i Rehabilitacji AWF , że podejmiemy się organizacji międzywydziałowych studiów magisterskich na kierunku Neurobiologia przy założeniu, że każda z uczelni prowadzi 1/3 zajęć, studenci rekrutują się wprawdzie niezależnie na trzech uczelniach, ale wszystkie zajęcia mają razem i mogą przygotowywać swoje prace magisterskie w dowolnych pracowniach na trzech wydziałach. Dla rozwiązywania problemów oraz dalszej pracy nad doskonaleniem kierunku zaproponowano powołanie międzywydziałowej rady programowej. Umowa w sprawie powołania takich studiów została podpisana 1 czerwca 2015 i w następnym roku pierwszy rocznik rozpoczął zajęcia. Pragnę bardzo podziękować Dziekanom trzech wydziałów, którzy mocno pomogli doprowadzić do podpisania umowy przez naszych Rektorów i przezwyciężyć liczne problemy organizacyjne.
W programie studiów brakowało wyraźnie tematyki medycznej, a niewątpliwie jednym z głównych beneficjentów postępu badań w obszarze neurobiologii jest neurologia. Dlatego – co warto podkreślić – w dużym stopniu dzięki inicjatywie kilku kolegów w UMP, niedługo po rozpoczęciu studiów przez pierwszy rocznik wróciła sprawa rozbudowy zespołu współpracujących uczelni o I Wydział Lekarski UMP. Akurat nastała nowa kadencja na uczelniach i spotkaliśmy się z bardzo życzliwą postawą oraz zrozumieniem idei ze strony nowych władz. Otwarło to drogę do rozmów na temat programu i ostatecznie cztery wydziały ustaliły nowy program, znów realizowany z sposób proporcjonalny przez każdą z partnerskich uczelni (po 1/4 zajęć dydaktycznych) i umowa o powołaniu nowego konsorcjum dydaktycznego została podpisana przez naszych Rektorów 11 stycznia 2018, co oznacza że poczynając od roku akademickiego 2018/19 studenci kierunku Neurobiologia studiować będą na czterech uczelniach.
Bardzo istotnym i długo dyskutowanym problemem była sylwetka absolwenta tego kierunku. Zdecydowaliśmy, by zorganizować studia magisterskie, rekrutując absolwentów różnych kierunków studiów licencjackich. W efekcie studiów absolwenci powinni być przygotowani do podjęcia studiów doktoranckich, a nabyte kompetencje pozwalają im na pracę naukowo-badawczą i specjalistyczną w jednostkach naukowych, naukowo-dydaktycznych, laboratoriach diagnostycznych i biomedycznych, placówkach weterynaryjnych, firmach o profilu biologicznym, farmaceutycznym i biotechnologicznym, których działalność wiąże się z układem nerwowym. W dalszej perspektywie czasowej takie kadry powinny przyczynić się do postępu w tej dziedzinie neuronauki i jej rozwoju w naszym kraju. Badaniami układu nerwowego na świecie zajmuje się kilkadziesiąt tysięcy naukowców.
Na tym tle można dostrzec, że w Polsce jest dość słaba tradycja takich badań, nasze kongresy skupiają znacząco mniej naukowców niż w krajach o podobnej liczbie mieszkańców np. w Hiszpanii. W części w tych krajów studia na kierunku Neuroscience są prowadzone od wielu lat, a ich absolwenci są aktywni w nauce. Warto też dodać, że aktualnie większość doświadczonych neuro-naukowców w naszym kraju to absolwenci bardzo różnych kierunków studiów, biolodzy, lekarze, fizycy, rehabilitanci, farmaceuci, i jak dotychczas specjalistyczne wykształcenie akademickie ukierunkowane na ten obszar badań mają młodsi koledzy – absolwenci neurobiologii na UJ. Zatem pora zmieniać ten obraz.
Trzeba też podkreślić, że praca nad rozwijaniem kierunku na pewno musi trwać dalej. Osobiście się zastanawiam nad możliwością wdrożenia również studiów licencjackich, przygotowujących do tych studiów magisterskich (widzimy, że są bardzo trudne dla licencjatów różnych kierunków). Mamy problemy z liczbą kandydatów na studia magisterskie – nie są wypełnione limity. Z drugiej strony studia licencjackie na kierunku Neurobiologia mogą być również dobrym startem do dalszych studiów np. w dziedzinie psychologii, farmacji, biotechnologii czy medycyny, a nawet studiów inżynierskich.
Kończąc chciałbym podziękować wszystkim którzy się włączyli w ambitną inicjatywę połączenia działalności aż czterech uczelni w ramach kształcenia na jednym kierunku studiów, osobiście nie znam innego takiego przypadku. Ośrodkowy układ nerwowy jest wyjątkową strukturą, której badanie jest istotnym wyzwaniem, choć w różnym wymiarze na naszych czterech uczelniach, a której poznanie będzie wymagało licznych badań i postępu technologicznego jeszcze przez wiele lat.
