Czy towarzystwa naukowe są potrzebne polskiej nauce? Jaka jest ich rola i jakie mają wartości? Między innymi na te pytania starali się odpowiedzieć uczestnicy II Kongresu Towarzystw Naukowych, który odbył się na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Stefan Żeromski w powieści „Siłaczki” pisał, że: „Nauka jest jak niezmierne morze... Im więcej jej pijesz, tym bardziej jesteś spragniony. Kiedyś poznasz, jaka to jest rozkosz. Ucz się tylko, co jest sił w tobie, żeby jej zakosztować”.  Taką misję również starają się wypełniać towarzystwa naukowe. W Polsce jest ich ponad 400. Przedstawiciele towarzystw zjechali do Poznania na dwudniowy kongres, na którym szukali odpowiedzi na pytanie: jaka jest faktyczna rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości obywatelskiej i kulturalnej.

- Podstawową formą działalności towarzystw są zebrania naukowe w komisjach i w wydziałach. Podczas tych zebrań członkowie lub goście z całego kraju i z zagranicy przedstawiają referaty, które następnie służą za podstawę do otwartej dyskusji. Większość tekstów lub ich streszczenia przyjmuje formę publikacji w czasopismach i seriach wydawniczych towarzystw - mówi prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk,  prof. Andrzej Gulczyński.

Celem Kongresu było przedstawienie wkładu społecznego ruchu naukowego w rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej w okresie od odzyskania niepodległości przez Polskę oraz ocena tego wkładu, a także dyskusja nad aktualnym miejscem społecznego ruchu naukowego w systemie nauki w Polsce.

Czytaj również: Zmiana. Rozmowa z kanclerzem dr. Marcinem Wysockim

Jak ubolewają organizatorzy tegorocznego spotkania, w Polsce niewiele wie się o towarzystwach naukowych, chociaż mówi się o nich: „czwarty filar nauki”.

- Nauka jest trochę wyciszona. Społeczny ruch naukowy działa tylko z własnych środków finansowych. Nie mamy żadnego wsparcia z zewnątrz. Stąd przez mizerię środków działamy tylko w obszarach, na które nam starcza - uważa prof. Krzysztof Kruszewski, prezes Towarzystwa Naukowego w Płocku.

Problemu regulacji statusu i finansowania towarzystw w nauce nie rozstrzyga również nowa ustawa o szkolnictwie wyższym

- Ustawa 2.0 niewiele mówi o towarzystwach naukowych. Pragnę jednak zauważyć, że sposób finansowania nauki nie będzie zmieniany. Znacząca część pieniędzy z budżetu państwa przeznaczonych na badania naukowe będzie rozdzielana w trybie grantowym. Myślę, że towarzystwa naukowe mają możliwość występowania o środki na ich rozwój– podkreślał prorektor ds. kadry i finansów prof. Tadeusz Wallas.

Kongres potrwa do jutra. Sobotnie obrady przeniosą się do siedziby Poznańskiego Towarzystwa Nauk przy ul.  Mielżyńskiego 27/29.