Z misji Uniwersytetu dla badaczy z Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM najważniejsza jest trzecia. Ostatnia, co nie znaczy, że najmniej ważna. Dzięki rozwijaniu relacji uczelni z otoczeniem badacze przekonują się, że nauka może zmieniać świat na lepsze.
Naukowcy z IGSEiGP badają procesy, w których uczestniczymy na co dzień. Obserwują m.in. jak wraz z przemianami w gospodarce i życiu społecznym zmienia się przestrzeń, w której żyjemy zarówno ta w miastach, jak i na wsi. Materiały do badań czerpią z życia. Opracowując najróżniejsze dokumenty np. analizy statystyczne, ekspertyzy dotyczące mieszkalnictwa, strategie rozwoju gmin czy też plany rewitalizacji miejscowości poznają, w jakiej przestrzeni żyją Polacy i w jakich kierunkach się ona rozwija.
Każda gmina robiła swoje
Jednym z osiągnięć Instytutu jest projekt „Koncepcja Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań” zrealizowany przez zespół pod kierownictwem prof. dr. hab. Tomasza Kaczmarka i dr. Łukasza Mikułę. Naukowcy zarazili swoim pomysłem władze gmin należących do poznańskiej metropolii. Po dwóch latach intensywnej pracy powstało rzetelne i wszechstronne opracowanie, które wymagało zgrania wielu instytucji, osób, pozyskania szczegółowych danych.
- Głównym celem projektu było opracowanie spójnej, zdefiniowanej obszarowo i promującej zintegrowane podejście do rozwiązywania problemów rozwojowych, koncepcji kierunków rozwoju przestrzennego metropolii oraz opracowanie zasad wdrażania ustaleń koncepcji do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Koncepcja umożliwi sprawną koordynację polityki przestrzennej miasta Poznania i gmin podmiejskich – powiedziała prof. UAM dr. hab. inż. Sylwia Staszewska..
Projekt otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów w prestiżowej kategorii osiągnięcia naukowo-techniczne. Doceniono pionierskość publikacji, która może być potraktowana jako wzorzec dla innych metropolii w Polsce oraz nakreślenie i uzasadnienie kierunków naprawczych rozwoju przestrzennego obszaru metropolitalnego Poznania. Projekt dofinansowany z UE na zlecenie Stowarzyszenia Metropolia Poznań zrealizowało Centrum Badań Metropolitalnych UAM, którego trzon stanowią pracownicy Instytutu GSEiGP.
Czytaj też: Indie, Europa, UAM i co z tego wynika?
Wyciągamy wnioski z rozmów
Badacze brali udział w pracach nad programem rewitalizacji miasta Poznania, stworzyli też podobne dokumenty dla miast i gmin z Wielkopolski m.in. Sierakowa, Kalisza, Powidza. Każdy taki projekt wynika z potrzeb ludzi, dlatego ważnym elementem prac są konsultacje społeczne. Nie zawsze polegają one na wyłożeniu projektów w urzędzie. Organizuje się spacery badawcze, na których omawia się planowane zmiany w terenie, w internecie publikuje się geoankiety – mieszkańcy mają możliwość komentowania i zaznaczania konkretnych obszarów na mapie.
- Wyciągamy wnioski z rozmów. To jest wartość, którą czerpiemy od mieszkańców. Podczas konsultacji widać podział zdań. Inaczej myślą przedsiębiorcy, inaczej mieszkańcy, ważne żeby interesy grup połączyć i stworzyć przestrzeń, z której mogliby korzystać wszyscy. Nie zawsze jest to łatwe, przydaje się doświadczenie w mediacji. Nasz instytut skupia też wielu specjalistów – socjologów, ekonomistów, architektów, urbanistów, geografów, którzy patrzą na konkretną sytuację w sposób wieloaspektowy.
Dla kogo jest ta przestrzeń?
Naukowcy prowadzą warsztaty z angażowania mieszkańców w proces projektowy. Świetnie sprawdzają się one na poziomie wsi lub miejskich osiedli. Pracownicy Instytutu jako eksperci uczestniczyli w akcji miasta Poznania „Odmień swoje podwórko”. Pod ich okiem mieszkańcy tworzyli miejsca, z których później z przyjemnością korzystali. Prof. Staszewska przy współpracy w Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego napisała opracowanie dotyczące kształtowania wsi w regionie na przykładzie 10 miejscowości. W publikacji, która powstała w ramach współpracy IGSEiGP z Departamentem Rolnictwa i Rozwoju Wsi UMWW zamieściła propozycje rozwiązań konkretnych problemów.
- Na wsi jest dużo do zrobienia pod względem funkcjonalności. Olbrzymim problemem są źle zagospodarowane przestrzenie publiczne, które nie spełniają funkcji społecznych. Miejsce, w którym ludzie mają spędzać czas, trzeba prawidłowo zaplanować. Tymczasem mamy świetlice wiejskie a wokół nich wybetonowane parkingi. Pytanie – dla kogo jest ta przestrzeń? Ludzie szukają miejsc by aktywnie spędzić wolny czas. Trzeba im jednak pomóc, podsunąć pomysły, doradzić projektowo, powiedzieć jak zdobyć dofinansowanie.
100 egzemplarzy opracowania rozeszło się, jak świeże bułeczki. Kolejne 300 trafi wkrótce do wszystkich wójtów i burmistrzów z województwa. Prof. Staszewska w październiku otrzymała za projekt wyróżnienie od marszałka Krzysztofa Grabowskiego.
