Tomasz Bartylak jest studentem IV roku biotechnologii w języku angielskim na Wydziale Biologii. Zajmuje się niesporczakami. Na początku, jak sam mówi, był studentem asystującym, jednak z czasem odnalazł własną ścieżkę, która doprowadziła go do Diamentowego Grantu.

Niesporczaki to ostatnimi czasy bardzo popularny temat wśród biologów. Na czym polegają pana badania?

Zajmuję się badaniem zdolności niesporczaków do wytrzymywania wpływu cyjanku, który jest, jak wiadomo, bardzo silną trucizną. Cyjanek paraliżuje oddychanie komórkowe i tym samym uniemożliwia wyzwalanie energii w komórce, co prowadzi do jej śmierci. Wybór tematu moich badań był decyzją pragmatyczną. Temat spodobał mi się dlatego, że nie wymagał on zbyt skomplikowanej aparatury czy podatnych na błędy procedur laboratoryjnych. Badania są przy tym dość rozproszone, czyli nie ma jednego celu, do którego należy dążyć, ale za to jest szereg pytań, na które można szukać odpowiedzi.

Jakie to są pytania?

Na przykład, jak wielokrotne podtruwanie niesporczaków wpływa na ich zdolność przeżycia. Jest to również porównywanie reakcji różnych gatunków, dobranych między innymi ze względu na środowiska, w  których żyją. Planowane są również badania długości czasu, w  którym niesporczaki są w stanie przetrwać pod działaniem cyjanku.

Czytaj także: UAMówi #18 - prof. UAM dr hab. Łukasz Kaczmarek

Jak cyjanek wpływa na te niesporczaki?

Cyjanek jest inhibitorem kompleksu IV, wchodzącego w  skład łańcucha oddechowego, odpowiedzialnego za powstawanie chemicznej energii w  komórkach. Cyjanek blokuje ten łańcuch i  tym samym uniemożliwia syntezę adenozyno-5′-trifosforanu(ATP), będącego nośnikiem energii. Z  tego powodu podanie cyjanku zabija większość organizmów, ponieważ tracą dopływ energii, przez co ich komórki nie są w  stanie funkcjonować. Niektóre organizmy, głównie rośliny, ale również zwierzęta, a  także organizmy jednokomórkowe mają dodatkowy enzym – oksydazę alternatywną (AOX), która w przypadku zatrzymania normalnego przebiegu tej reakcji jest w stanie po prostu obejść zablokowany kompleks. Niesporczaki najprawdopodobniej posiadają ten enzym, aczkolwiek nie do końca wiadomo, jak wpływa na nie cyjanek. Dlatego chciałbym sprawdzić, dlaczego coś, co inne organizmy zabija, im nie robi żadnej szkody.

Dlaczego ważne jest poznanie mechanizmu tej odporności?

Daje nam to wgląd w  biologię niesporczaków oraz mechanizmy ich przetrwania w  bardzo ciężkich warunkach. Jest to też ciekawe z  punktu widzenia człowieka, bo choć cyjanek jest trudno dostępny, to nadal zdarzają się zatrucia. Dzięki badaniom możemy dowiedzieć się, jak można by chronić ludzi przed jego działaniem.
 

Gdy wychodzi Pan z laboratorium to...

Lubię zajmować się rzeczami dziwnymi. Myślę, że jednym z moich największych hobby w czasie wolnym jest czytanie teorii spiskowych. Najbardziej fascynuje mnie w nich mechanizm, który sprawia, że ludzie wierzą w podobne rzeczy. Przyznam, że bardzo chciałbym dowiedzieć się, jak takie rzeczy powstają, w jaki sposób się rozpowszechniają i jak można takich ludzi uchronić, albo wyciągnąć z takich poglądów. To są bardzo ciekawe tematy, ponieważ stoją one w sprzeczności z naszym bardzo racjonalnym światem współczesnym, a mimo to są w nim szalenie popularne.