Doktor inżynier Maciej Główczyński otrzymał nagrodę premiera za pracę doktorską „Wpływ mediów przestrzennych na proces cyfrowego wytwarzania miejsc”. Młody naukowiec bada, w jaki sposób człowiek doświadcza przestrzeni, wykorzystując technologie cyfrowe, na przykład smartfona, narzędzie niezbędne w codziennym życiu.
– W doktoracie wyjaśniałem relacje, jakie zachodzą między człowiekiem a przestrzenią i technologiami cyfrowymi. To proces nazywany cyfrowym wytwarzaniem miejsc – mówi Maciej Główczyński, adiunkt na Wydziale Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej.
Elementem tego procesu są media przestrzenne, do których można zaliczyć między innymi technologie łączące lokalizację z informacją o konkretnym miejscu. Przykładem może być restauracja i wszelkie treści o niej na danej platformie cyfrowej.
– Badałem to, jak powstają cyfrowe reprezentacje miejsc, w jaki sposób wpływają na to, jak człowiek tworzy wyobrażenia tych miejsc oraz na jego zachowanie. Zwróciłem również uwagę na to, jak urządzenia pośredniczą w tym procesie, jakie mechanizmy za tym stoją. Zadałem pytanie: na ile człowiek podejmuje decyzje na podstawie własnych wyobrażeń, a na ile tych wyobrażeń stworzonych przez technologie? Jednym słowem: czy to my podejmujemy decyzję, czy algorytmy?
Geograf jeszcze nie zna odpowiedzi na to pytanie, ponieważ sytuacja nie jest oczywista. Po pierwsze aplikacje potrafią kreować cyfrowe reprezentacje miejsca, przez co już na starcie wpływają na nasze wyobrażenia i zachowania. Urządzenia dostarczają też spersonalizowanych treści cyfrowych i w ten sposób ograniczają dostęp do innych. Z drugiej zaś strony algorytmy działające na wielu platformach mogą dostarczać różnorodnych informacji, co poszerza możliwość wyboru.
W swoich badaniach dr inż. Główczyński zastosował metodę monitorowania doświadczeń człowieka. Dla kilkunastu miejsc w Poznaniu – centrów handlowych, kin, lokalów gastronomicznych – pobrał recenzje tekstowe z Google Maps (łącznie kilkadziesiąt tysięcy), a następnie, korzystając z techniki eksploracji tekstu, szukał wspólnych elementów. Chciał się dowiedzieć, czy recenzje dostarczają nowych informacji o doświadczeniach użytkowników. Na podstawie recenzji możliwe było zweryfikowanie zachowań ludzi w danym miejscu, emocji mu przypisywanych oraz fizycznych atrybutów istotnych dla użytkowników.
– Ta metoda pozwoliła mi porównać wszystkie opinie i dojść do wniosku, że recenzje nie rozszerzają informacji o miejscu, a raczej je homogenizują. Zamiast skupiać się na pojedynczym miejscu, analizowałem je w pewnych grupach, dzięki czemu osiągnąłem takie rezultaty. Co ciekawe, cyfrowa reprezentacja często pokazuje fałszywy obraz miejsca. Nie wynika to wyłącznie ze sposobu działania algorytmu, ale również z tego, jak funkcjonuje człowiek. Na przykład na Instagramie pokazujemy wybrane miejsca w najkorzystniejszy sposób – wyjaśnia Maciej Główczyński.
Obecnie badacz realizuje minigrant Narodowego Centrum Nauki. To pilotaż badań, w ramach którego przeprowadza eksperyment behawioralny dotyczący wykorzystania mobilnych rzeczywistości mieszanych w przestrzeni miejskiej. Naukowiec złożył też wniosek na projekt poświęcony kulturowym i geograficznym sposobom postrzegania poszerzonej rzeczywistości miast.
– Rzeczywistość wirtualna lub też rozszerzona tworzy zupełnie inne relacje człowieka z przestrzenią – przekonuje badacz. – Na przykład za pomocą gogli (wirtualnej rzeczywistości) możemy przenieść się do świata wirtualnego, modyfikować tę przestrzeń albo całkowicie zmieniać nasze sposoby funkcjonowania. W związku z tym, że takie narzędzia stają się popularne, powstaje coraz więcej pytań natury etycznej. Kto może nakładać treści cyfrowe na przestrzeń? W jakich miejscach je akceptujemy, a w jakich nie?
Pierwsze wyniki badań ukażą się w artykule napisanym wspólnie z geografem prof. UAM Michałem Rzeszewskim i filozofem dr. Leightonem Evansem z Uniwersytetu w Swansea, specjalizującymi się w temacie rzeczywistości rozszerzonej.
Zobacz też: Dr Michał Rzeszewski. Miasta w sieci algorytmów
