Pytanie o to, w jaki sposób poznanianki i poznaniacy doświadczają swego miasta, zadawane jest w drodze konkursów przez socjologów z naszego uniwersytetu już prawie od stu lat. Ostatnim razem konkursy z cyklu „Czym jest dla Ciebie miasto Poznań?” zorganizowano w 1928, 1964 i 1994 r. O co i dlaczego pytamy tym razem?
Wydarzenia te polegają na wysyłaniu przez mieszkanki, mieszkańców, użytkowniczki i użytkowników swoich wypowiedzi na główne pytanie konkursowe oraz pytania pomocnicze zawarte w ogłoszeniu konkursowym. Nie jest to jednak konkurs literacki, a podstawowymi kryteriami oceny są wyłącznie szczerość, szczegółowość i autentyczność opisów własnych doświadczeń. Nowością tegorocznej edycji jest zaproszenie do udziału nie tylko mieszkańców Poznania, ale także osób, które korzystają z miasta i czują się z nim związane, mieszkając np. w aglomeracji poznańskiej. Po raz pierwszy też wprowadzono możliwość przesyłania wypowiedzi w formie nagrań. Przewidziano osobne nagrody dla wypowiedzi pisemnych i mówionych, a dodatkowo – losowanie nagród wśród wszystkich uczestniczek i uczestników konkursu.
Konkursy „Czym jest dla Ciebie miasto Poznań?” od początku były przedsięwzięciami badawczymi. Ich celem było zawsze poznanie świata przeżyć zróżnicowanych osób, które doświadczają miasta – żyjących w nim ludzi i jego przestrzeni. Organizatorem pierwszego konkursu był prof. Florian Znaniecki, założyciel Katedry Socjologii i Filozofii Kultury na Uniwersytecie Poznańskim. Uważał on, że socjologowie prowadząc badania, nie mogą polegać na własnym odbiorze i pomiarze zjawisk społecznych i kulturowych. Aby dokonać obiektywnego opisu, muszą poznać, jak jawią się one w subiektywnym doświadczeniu uczestników danej rzeczywistości kulturowej. Takie rozumienie socjologii stanowi wyzwanie także dla współczesnych badań nad miastem. Przyjmując jego poglądy, społeczności miejskich nie można sprowadzić do statystyk i dokumentów, pomiaru jakości powietrza, wielkości mieszkań i stanu infrastruktury, opisu działań organizacji i instytucji, a nawet do zaobserwowanych zachowań ludzi. Kwestie te są dla Floriana Znanieckiego o tyle istotne, o ile są „czyjeś”. Badania zjawisk społecznych za pośrednictwem tego, jak przedstawiają się w świadomości ludzi, uczynił dyrektywą metodologiczną, nazwaną przez niego współczynnikiem humanistycznym.
Pomysł, aby w drodze konkursów zbierać wypowiedzi, w których ludzie dzielą się własnymi doświadczeniami, został po raz pierwszy zrealizowany przez F. Znanieckiego sto lat temu. Ogłaszając w 1921 r. konkurs na „Życiorys własny pracownika fizycznego”, dał on początek specyficznej odmianie metody biograficznej i popularnemu zjawisku pisania pamiętników konkursowych. „Czym było i jest dla Ciebie miasto Poznań?” to z kolei tytuł konkursu, który Polski Instytut Socjologiczny kierowany przez F. Znanieckiego zorganizował w 1928 r. Impulsem do podjęcia badań nad Poznaniem w świadomości jego mieszkańców były przygotowania do przyjęcia tysięcy gości w ramach Powszechnej Wystawy Krajowej. Pytano m.in. o to, jaki musiałby być Poznań, aby stał się ideałem miasta.
W 1964 r. konkurs pt. „Czym jest dla Ciebie miasto Poznań?” ogłosiła Katedra Socjologii UAM. Inicjatorem był prof. Janusz Ziółkowski, socjolog miasta i procesów urbanizacji. W odezwie pytał np. o cechy poznaniaków, powojenne przemiany architektoniczne, funkcje miasta i lokalizację centrum. Kolejny konkurs zorganizował w 1994 r. Instytut Socjologii UAM. W odezwie prof. Ryszard Cichocki i prof. Krzysztof Podemski poprosili wówczas m.in. o ocenę różnych kategorii mieszkańców i instytucji miejskich, a także o wskazanie problemów wymagających rozwiązania.
W ciągu lat przekształceniom ulega nie tylko przestrzeń miasta, ale też style życia mieszkańców i tematy, które zajmują nasze myśli. W aktualnie trwającym konkursie niektóre z pytań nawiązują do tych stawianych przed laty, ale pojawiają się też i nowe. Interesuje nas np. to, z czym kojarzy się Poznań, jak wyglądają relacje z sąsiadami, co poznanianki i poznaniacy robią na rzecz swojego najbliższego otoczenia, jak wartościują różne części miasta, a także jakie zmiany w Poznaniu po 2000 r. uznają za najlepsze na przyszłość.
Dotychczasowe konkursy stwarzały okazję do dialogu. Ich rolą było także wspieranie debaty na tematy ważne dla życia miasta, jego mieszkańców i użytkowników. Powstawały książki i opracowania, ale co najważniejsze – swoimi doświadczeniami i perspektywami dzieliły się osoby w różnym wieku, o różnych zawodach, losach i kolejach życiowych. Mamy nadzieję, że uda nam się do tej jej funkcji Konkursu nawiązać także obecnie, dlatego z wdzięcznością przyjmiemy wsparcie członkiń i członków naszej akademickiej społeczności w informowaniu o inicjatywie wszystkich potencjalnie zainteresowanych.
Wypowiedzi zbieramy do 30 czerwca 2021 r. Więcej informacji o konkursie, nagrodach, a także formularze uczestnictwa znaleźć można na stronie: www.czympoznan.pl.
Dołącz do wydarzenia na Facebooku.
Konkurs w 2021 r. organizowany jest pod tytułem „Czym było, jest i może być dla Ciebie miasto Poznań?” przez Wydział Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu we współpracy z Miastem Poznań, Fundacją Rozwoju Miasta Poznania i Fundacją Naukową im. Floriana Znanieckiego. Zespół naukowy, poza piszącymi te słowa, tworzą także: Małgorzata Kubacka oraz Agnieszka Ziółkowska.
Czytaj też: Dr Łukasz Rogowski. Życie codzienne w czasach pandemii
tekst: Maciej Frąckowiak, Jacek Kubera, Krzysztof Podemski, Marek Ziółkowski
