Od kilku lat mam przyjemność brać udział w programach i zdobywać środki konkursach organizowanych w ramach Inicjatywy Doskonałości – Uczelni Badawczej (IDUB) – stąd tytułowe tysiące złotych. Chciałbym podzielić się kilkoma refleksjami na temat tego, jak te konkursy wpłynęły na mój rozwój, oraz udzielić kilku rad tym, którzy planują z nich skorzystać w przyszłości. Nie chciałbym jednak zabrzmieć jak tani coach mówiący Wam, jak żyć (naukowo) – raczej przedstawię tu swoje, lekko stronnicze, spojrzenie. 

Złóż wniosek  

Choć może to brzmieć banalnie, pierwsza i najważniejsza rada brzmi: żeby dostać pieniądze, trzeba złożyć wniosek. Może wydawać się to oczywiste, ale czasem właśnie to „oczywiste” staje się przyczyną straty. Pamiętam, że jeszcze jako doktorant w ramach mojego pierwszego konkursu IDUB – Bonus za publikacje – brałem udział w projekcie, który spełniał kryteria otrzymania premii za publikację. Było nas pięciu autorów z UAM, ale tylko ja złożyłem wniosek. Co się stało? Pieniądze otrzymałem tylko ja. Reszta zespołu po prostu nie skorzystała z tej możliwości. To pokazuje, jak ważne jest śledzenie terminów i pilnowanie formalności. Nawet jeśli nie przepadasz za biurokracją – warto poświęcić trochę czasu na złożenie wniosku, aby nie przegapić szansy na dofinansowanie. 

Jeśli chodzi o wpływ wygranych w konkursach, w których dostajemy pieniądze „do kieszeni”, mam dwie perspektywy. Z jednej, bardziej cynicznej strony – te dodatkowe pieniądze, które otrzymałem, to świetna okazja, by wyjechać na fajne wakacje, spędzić czas w restauracjach czy po prostu cieszyć się życiem. W końcu kto nie lubi mieć dodatkowej gotówki? Z drugiej strony, te środki dały mi coś znacznie cenniejszego – swobodę. Dzięki nim nie musiałem dorabiać poza uczelnią, co pozwoliło mi w pełni skupić się na pracy naukowej. Może prawdziwa wartość tych nagród polega na stabilizacji finansowej, która umożliwiła mi większe zaangażowanie w badania.  

Czytaj regulaminy 

Kolejna rada, równie ważna: zawsze czytaj regulaminy konkursów. Doświadczenie nauczyło mnie, jak łatwo można przegapić istotne szczegóły. W jednym z konkursów dotyczących otwartego dostępu (Open Access) przez niezbyt dokładną lekturę regulaminu straciłem szansę na około 10 tys. zł. Artykuł, który opublikowaliśmy, miał być opłacony w ramach tego programu, ale nie doczytałem, że faktury muszą być wystawione i opłacone w danym roku budżetowym. Faktura przyszła 28 grudnia i opłaciłem ją z własnych środków. Jak się okazało w styczniu, w nowym roku nie mogłem już otrzymać refundacji z konkursu. To ważna lekcja – dokładność i szczegółowa analiza regulaminów ma znaczenie. Zespół IDUB tworzy te dokumenty po to, by nam pomóc, więc korzystajmy z nich i uważnie je czytajmy. 

Jeśli chodzi o wpływ tych konkursów na mój rozwój, to umożliwiły mi one pracę w zgodzie z wyznawanymi wartościami. Dla mnie otwarta nauka – dostęp do wyników, artykułów i danych – jest fundamentalnym elementem naszej pracy. Dzięki wsparciu IDUB mogłem realizować te wartości na co dzień. To nie tylko zwiększyło moje zaangażowanie w naukę, ale także umocniło moją chęć pozostania w środowisku akademickim. 

Bądź kreatywny 

Nie zawsze budżety konkursów wystarczają na pokrycie wszystkich kosztów, szczególnie gdy mówimy o wyjazdach konferencyjnych. Bywa, że opłata za udział w konferencji pochłania trzy czwarte dostępnych środków. Co wtedy? Można oczywiście narzekać na niewystarczające fundusze, ale ja rekomenduję bardziej kreatywne podejście. Połącz dwa konkursy, wydłuż wyjazd i skorzystaj dodatkowo z konkursu Mobilność, aby maksymalnie wykorzystać dostępne zasoby. 

W ubiegłym roku udało mi się połączyć konferencję na MIT z tygodniowym pobytem na Stanfordzie, gdzie pracowałem z Nicholasem Colesem nad przygotowaniem grantu. Budżet obu wyjazdów idealnie się spiął, a ja miałem okazję zarówno prezentować swoje badania, jak i rozwijać współpracę międzynarodową. Takie podejście pozwala nie tylko zoptymalizować koszty, ale i poszerzyć horyzonty naukowe. 

Konkursy związane z wyjazdami i przyjazdami oferują fantastyczne możliwości krótkich wyjazdów naukowych, które ułatwiają współpracę z naukowcami z innych ośrodków. Współpraca międzynarodowa to kluczowy element naszej pracy, a dzięki wyjazdom organizowanym w ramach IDUB-u mogłem nie tylko pracować z kolegami z zagranicy, ale także nawiązać bardziej osobisty kontakt, który jest niezwykle cenny w długofalowej współpracy. To właśnie dzięki IDUB-owi udało mi się zbudować świetne relacje z Nicholasem Colesem i Danielem Lakensem – wybitnymi naukowcami w swoich dziedzinach.  

Chcę jednak zaznaczyć, że o współpracy często myślimy tylko w kontekście międzynarodowym i zapominamy o potencjale współpracy wewnątrz uczelni. Dzięki konkursom IDUB miałem okazję realizować projekt wspólnie z innymi naukowcami z UAM. Wraz z Michałem Klichowskim udało nam się pozyskać środki kierowane do młodych (50 x 50) czy doświadczonych badaczy (Staże badawcze). Takie połączenie sił otworzyło przed nami nowe możliwości.

Efekt uboczny, a nie cel sam w sobie 

Ostatnia rada dotyczy konkursów z premiami (Bonus dla młodych / doświadczonych). Oczywiście, super jest, że mamy szansę na dodatkowe pieniądze za to, co robimy na co dzień – to fakt. Jednak moim zdaniem wygrana w takim konkursie powinna być efektem ubocznym robienia dobrej nauki, a nie jej celem. Jeśli zaczniemy traktować naszą pracę na uniwersytecie głównie jako sposób na zarabianie pieniędzy, pojawi się pokusa optymalizacji strategii publikacyjnej wyłącznie pod kątem konkursów. Zasady są znane i można zaplanować pracę tak, aby zdobyć te dodatkowe 120 czy 180 tys. zł. Pytanie tylko, czy taka optymalizacja jest zgodna z duchem tych konkursów, które powinny nagradzać najlepszą naukę, a nie najlepiej przemyślane strategie zarobkowe. 

Chciałbym zwrócić uwagę na kilka wniosków, które można wyciągnąć z regulaminu konkursów. Co tak naprawdę cenimy? 

• Publikuj sam/a. Im mniej autorów, tym więcej punktów – więc publikujmy sami! Ale czy to naprawdę prowadzi do najlepszej nauki? Moim zdaniem praca zespołowa zawsze przynosi lepsze efekty niż działanie w pojedynkę.  

• Nie kieruj zespołem. Jeśli już musisz pracować w zespole, to lepiej nim nie kierować, bo to się po prostu nie opłaca. Każdy wie, ile pracy i odpowiedzialności spoczywa na kierowniku projektu, a ile na członkach zespołu. Czy naprawdę chcemy tak podchodzić do nauki zespołowej, zniechęcając do pełnienia roli lidera? 

• Nie współpracuj z uczelniami polskimi. Współpraca międzynarodowa „kosztuje” mniej punktów, więc może się bardziej opłacać. Ale czy naprawdę chcemy ignorować wybitnych naukowców z Polski, tylko dlatego że nie mają zagranicznej afiliacji? 

• Nieważne gdzie, byle wysoko. Może warto opublikować swoje badania w czasopiśmie, które w naszej dyscyplinie jest przeciętne, natomiast w innej ma wysoki percentyl? To nic, że w naszej dyscyplinie nie przeszłyby recenzji w porządnym czasopiśmie. Czy naprawdę zależy nam na poszukiwaniu punktów, a nie po prostu robieniu i publikowaniu najlepiej jak się da?