Poznański ośrodek socjologiczny był pionierem wykorzystywania jako źródeł socjologicznych pamiętników, relacji,  wspomnień.itp. O ile historycy od dawna traktowali autobiografie jako ważne materiały badawcze, to w socjologii pierwszym takim przypadkiem było dzieło Williama Izaaka Thomasa i Floriana Znanieckiego "The Polish Peasant in Europe and America". Jeden z pięciu tomów tego wydanego w Chicago w latach 1918-1920 socjologicznego arcydzieła to niemal w całości napisana na zamówienie badaczy autobiografia Władka Wiśniewskiego młodego chłopa ze wsi Lubotyń pod Kaliszem.

 

O ile historycy wykorzystywali na ogól pisane spontanicznie pamiętniki czy dzienniki wybitnych postaci historycznych, o tyle socjologowie z reguły proszą tzw. "zwykłych" ludzi o podzielenie się z nimi swoimi wspomnieniami. Do tego służą ogłaszane publicznie konkursy na takie pamiętniki, w których autorów najciekawszych prac nagradza się nagrodami finansowymi. Pierwszy taki konkurs na "Życiorys robotnika"  poznański Polski Instytut Socjologiczny ogłosił w 1921 roku. Jego laureatem został robotnik i literat amator, Jakub Wojciechowski, a jego pamiętnik "Życiorys własny robotnika" stał się klasyką gatunku.

 

Drugi konkurs, "Czym był i jest dla Ciebie miasto Poznań" w dziesiąta rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości ogłosił także Florian Znaniecki. Ten konkurs został następnie powtórzony  w 1964 (przez Janusza Ziółkowskiego) i 1994 roku (przez Ryszarda Cichockiego i Krzysztofa Podemskiego), a niebawem powtórzy go po raz czwarty kolejne pokolenie poznańskich socjologów. W 1980, po powstaniu "Solidarności" zespół pod kierunkiem Andrzeja Kwileckiego ogłosił  konkurs na "Życiorys własny robotnika". Ważne wydarzenie, jakim były masowe protesty na jesieni 2020 skłoniło poznańskich socjologów do ogłoszenia konkursu na relacje ich uczestników. Konkurs na te relacje sytuuje się w nurcie, którzy w okresie "S" nazwano "gorącą socjologią", czyli taką, która stara się uchwycić sens aktualnych ważnych procesów i zjawisk.

 

Czytaj też: Dr Łukasz Rogowski. RurAction znaczy innowacja