Trzydziestu naukowców z trzynastu krajów, prowadzących pierwszy w historii odwiert do płaszcza Ziemi spotkało się w Syrakuzach na Sycylii, by obradować nad dotychczasowymi wynikami i przyszłością głębokomorskiego odwiertu. Polskę reprezentował dr Jakub Ciążela z UAM.
Odwiert do płaszcza Ziemi (IODP Hole U1473A), rozpoczęto na Oceanie Indyjskim 1000 km na południe od Mauritiusu na przełomie 2015 i 2016 roku w ramach ekspedycji International Ocean Discovery Program (IODP) 360, z udziałem badaczy z USA, Japonii, Niemiec, Francji, Włoch, Wielkiej Brytanii, Holandii, Chin, Indii, Korei Południowej, Brazylii i Australii oraz Polaka.
W ciągu dwóch miesięcy przewiercono 800 metrów dolnej skorupy oceanicznej i zabezpieczono odwiert przed jego dalszym pogłębieniem do granicy skorupy i górnego płaszcza. Naukowcy biorący udział w ekspedycji reprezentują różne dziedziny nauk przyrodniczych od geofizyki, przez geochemię po mikrobiologię. Dr Jakub Ciążela zajmuje się migracją cennych metali, takich jak miedź, złoto czy srebro między płaszczem Ziemi a dnem oceanu i formowaniem podmorskich złóż mineralnych.
W badaniach uczestniczy szersza grupa naukowców z Instytutu Geologii UAM, między innymi prof. Andrzej Muszyński, dr Marcin Siepak oraz studenci Bartosz Pieterek i Jakub Jaworski. Podczas majowego spotkania na Sycylii dr Ciążela wygłosił referat pod tytułem „Fractional crystallization controls metal transport across a slow-spread lower oceanic crust with a high magma budget”, oraz zaprezentował poster Bartosza Pieterka zatytułowany „Insight from Atlantis Bank igneous layering: focused magma flow reacts with crystal mush and leaves sulfides at the interface”.
Czytaj też: Cudowne ziele nie tylko na raka
Badania naukowców UAM wspierane są przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (program Diamentowy Grant), Narodowe Centrum Nauki (program PRELUDIUM) i Fundację Nauki Polskiej (program START). Obecnie trwają przygotowania do kolejnej ekspedycji IODP zaplanowanej na lata 2020/21, której celem jest pogłębienie otworu do około 2300 m. Jest to przedsięwzięcie niezwykle kosztowne i skomplikowane pod względem technicznym. Najgłębszy jak dotąd otwór przez górną skorupę oceaniczną (bazalty i dajki) osiągnął 2111 m (IODP Hole 504B, Ocean Spokojny), a przez dolną skorupę oceaniczną (gabra) jedynie 1508 m (IODP Hole 735B, Ocean Indyjski). Warto podjąć jednak takie wyzwanie, ponieważ granica skorupy i płaszcza w miejscu obecnego odwiertu może być już na głębokości 2000-2500 m.
