– Chcemy przyczynić się do pogłębienia wiedzy na temat historycznych relacji polsko-irlandzkich i jej popularyzacji, a tym samym wpłynąć na jeszcze lepszą integrację w odniesieniu do Polaków i Irlandczyków – mówi dr Adam Kucharski, pomysłodawca Polsko-Irlandzkich Studiów Historycznych, nowo powstałej platformy internetowej i inicjatywy edukacyjno-badawczej.  

– Projekt ma przybliżać fakty, a także łączyć nasze wspólne historie i wątki od średniowiecza po wiek dziewiętnasty – dodaje dr Robert Tomczak, współtwórca przedsięwzięcia, które powstało przy wsparciu i pod patronatem dziekana Wydziału Historii, prof. Józefa Dobosza. 

Dla Adama Kucharskiego, który doktoryzował się na UAM, Irlandia jest drugim domem – od siedemnastu lat mieszka na Zielonej Wyspie. Od początku interesował się jej historią i fascynował szczególnie postacią Daniela O’Connella, polityka i przywódcy narodowego. Doktor Kucharski odkrył, że relacje łączące Polskę i Irlandię są głębsze, niż można byłoby się spodziewać. Odtąd jego misją stało się dzielenie tą wiedzą z innymi Polakami, których żyje na wyspie sto dwadzieścia tysięcy, a polszczyzna jest najczęściej słyszanym językiem obcym w tym kraju. 

Do projektu zaprosił Roberta Tomczaka, którego poznał na studiach doktoranckich na UAM. Okazało się, że choć badania obu naukowców dotyczyły różnej tematyki, to pojawiały się w nich te same postaci, wątki historyczne, a przede wszystkim trójstronne relacje polsko-czesko-irlandzkie. 

– Gdy pisałem doktorat o historii Uniwersytetu Karola w Pradze, dowiedziałem się, że studiowała na nim duża grupa Irlandczyków – mówi dr Tomczak. – Jeden z nich był osobistym lekarzem Casanovy w czasie jego pobytu w Czechach. Natrafiliśmy w źródłach na bardzo dużo powiązań i ciekawych wątków między Irlandią i Europą Środkową, o których wiedzieliśmy tylko my. Dzięki Adamowi uznaliśmy, że warto byłoby stworzyć platformę popularyzującą tę wiedzę. 

Jednym z rezultatów tej współpracy jest monografia „Polacy, Irlandczycy i Czesi – zapomniane wspólne wątki”, która będzie wydana po angielsku w prestiżowym wydawnictwie Brepols. – Nasza książka pokaże, jak bardzo narracje wielkich mocarstw przykrywają opowieści mniejszych narodów. Naszym celem jest dać im głos, wyciągnąć z cienia i przybliżać ich historię nie tylko akademikom – podkreśla dr Kucharski. 

Co ciekawe, sam Poznań ma swoje miejsce w relacjach polsko-irlandzkich – za sprawą Pawła Edmunda Strzeleckiego, który uratował około dwustu tysięcy dzieci w Irlandii w czasie Wielkiego Głodu (lata 1845-1851). Działalność humanitarna poznaniaka była niezwykle skuteczna. Podróżnik skupił się na odżywianiu najmłodszych i udzielaniu im pomocy materialnej. Wielki Głód doprowadził do śmierci miliona ludzi, kolejny milion mieszkańców wyemigrował za granicę – populacja na wyspie zmniejszyła się z ponad ośmiu milionów do sześciu. Jak druzgocąca była to strata, dowodzi fakt, że do tej pory Irlandia nie osiągnęła liczby obywateli sprzed dwustu lat.  

Mało kto wie, że po zdławieniu powstania listopadowego trwały ożywione kontakty między Polakami a o’connellitami (O’Connellites), zwolennikami Daniela O’Connella, który w parlamencie brytyjskim domagał się dla nich pomocy. Emigranci z naszego kraju wiele mu zawdzięczali. Natomiast jeszcze wcześniej jeden z ojców irlandzkiego republikanizmu, Theobald Wolfe Tone, przywódca powstania z 1798 roku, wzorował się na Tadeuszu Kościuszce. Podczas rozprawy sądowej, na której skazano go na śmierć, powiedział, że w swoich czynach podążał śladami Kościuszki. 

Związki krajów naszego regionu z Irlandią są tematem zaniedbanym między innymi z powodu bariery językowej. Źródła, zapisane często w języku polskim, są rozproszone w wielu krajach. Doktorzy Kucharski i Tomczak niejednokrotnie to odkrywają, pracując nad innymi zagadnieniami. Dokumenty znajdują się w polskich, brytyjskich i irlandzkich archiwach, ale niewiele z nich opracowano. Badacze będą tłumaczyć i udostępniać te materiały na platformie internetowej, a także publikować wyniki swojej pracy. Możliwość korzystania z bogatego zasobu źródeł i opracowań może przyczynić się do znacznego rozwoju badań dotyczących obu krajów.  

Z projektem można się zapoznać na https://polsko-irlandzkiestudiahistoryczne.com/ 

Zobacz też: Dr Robert T. Tomczak. W drodze do prawdy

Ewa Konarzewska-Michalak