Jak donosi portal Nauka w Polsce Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu może poszczycić się największą kolekcją druków masońskich w Europie. Zbiory liczą ok. 80 tys. egzemplarzy! To najbardziej popularna część zbiorów wśród zagranicznych gości - mówią kustosze opiekujący się zbiorem.
Trzon kolekcji zbiorów masońskich, która jest przechowywania w Bibliotece Uniwersyteckiej UAM w Poznaniu, został odkryty jesienią 1945 r. w Sławie Śląskiej na Śląsku w czasie akcji zabezpieczenia druków porzuconych przez Niemców na Ziemiach Odzyskanych. Zbiór ten pochodzi z bibliotek lóż wolnomularskich, głównie z Zachodniej Europy, które zostały rozkradzione przez Niemców w latach 30. XX (w. na terenie III Rzeszy) i w czasie II wojny światowej.
Do najcenniejszych i najstarszych dokumentów należą tzw. druki różokrzyżowców z XVII w. - podkreślił w rozmowie z PAP wieloletni pracownik Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, Andrzej Karpowicz. "Ten ruch różokrzyżowców jest uważany za prekursora wolnomularstwa" - dodał.
Masoni (inaczej wolnomularze) to ruch społeczny i etyczny, który powstał na przełomie XVII i XVIII w. Już od początku jego członkowie budzili wielkie zainteresowanie, a na temat ich spotkań i działalności powstało wiele legend. Znawcy tematyki masońskiej podkreślają, że ruch ten nie jest jednolity - masoni nie posiadają jednego lidera, mają też różnorodne poglądy, np. nie wszyscy wierzą w Boga.
Masoni zbierali nie tylko literaturę, która ich interesowała, którą czytali i o której dyskutowali, ale także pisma antymasońskie. W poznańskim zbiorze, oprócz ksiąg, znalazły się czasopisma wydawane przez loże, spisy członków lóż, ale również opisy rytuałów, które towarzyszyły przyjęciu poszczególnych członków. "Są też odręcznie napisane śpiewniki, bo muzyka odgrywała wielką rolę w obrzędach masońskich" - dodaje kustosz w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu, Andrzej Jazdon.
Studiując zbiory można poznać nie tyle historię myśli masonów, co sposób funkcjonowania lóż u zarania wolnomularstwa - dodał kustosz.
Zbiór jest uzupełniany o stare druki (kupowane na aukcjach antykwarycznych) i o współczesną literaturę na temat masonów. "Co roku przybywa kilkadziesiąt książek" - powiedział Jazdon.
Z szacunków Jazdona wynika, że spośród zagranicznych gości Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu najwięcej korzysta właśnie ze zbiorów masońskich. "Badający historię lóż niemieckich czy francuskich przyjeżdżają do nas. Z jednej strony prowadzone są badania historyczne, ale przyjeżdżają też osoby śledzące współczesną literaturę - badają, w jakim kierunku rozwija się ruch masoński i jaką rolę odgrywa we współczesnej Europie" - dodaje.
W ostatnim czasie badaczka z Francji m.in. w oparciu o zbiory poznańskie przygotowała pracę doktorską na temat roli kobiety w lożach wolnomularskich. "Odwiedziła w Europie
biblioteki największych lóż, a dopiero tutaj znalazła materiały potrzebne do jej pracy" - powiedziała PAP Iuliana Grażyńska z Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu.
Pracownicy biblioteki planują częściową digitalizację zbioru i udostępnienie zeskanowanych dokumentów i pism na specjalnej platformie internetowej. W tym celu, jak zapowiadają, będą się ubiegać się o grant.
Źródło: PAP - Nauka w Polsce, Szymon Zdziebłowski
