Zmiany w gospodarowaniu ziemią, które wprowadzono na początku okresu feudalnego w XIV wieku, znacząco wpłynęły na lasy i torfowiska Ziemi Lubuskiej. Jedną z głównych zmian był znaczący zanik pierwotnej puszczy porastającej tamten obszar. Badania opublikowane w Scientific Reports pokazują, jak historyczne zmiany w społeczeństwie ludzkim i gospodarkach mogą zmienić lokalne środowiska.
Prof. Mariusz Lamentowicz wraz ze współpracownikami przeanalizował zmiany w składzie roślin i pyłku w różnych warstwach torfu w torfowisku Pawski Ług, w rezerwacie przyrody w zachodniej Polsce w pobliżu miejscowości Łagów. Łagów powstał na początku XIII wieku i został zasiedlony przez joannitów w 1350 roku.
Analizując skład różnych warstw torfu, autorzy byli w stanie wyciągnąć wnioski dotyczące warunków, w jakich powstawała każda warstwa. Na podstawie występowania pyłku grabu w starszych, głębszych warstwach torfu autorzy doszli do wniosku, że Pawski Ług przed zasiedleniem przez Joannitów był bardzo wilgotnym bagnem, otoczonym pierwotnym lasem. Autorzy sugerują, że niewielkie ilości węgla drzewnego obecne w torfie wskazują, że las był regularnie palony na małą skalę przez zamieszkujące te tereny plemiona słowiańskie.
Za panowania Joannitów większość ziem została przekazana robotnikom rolnym na cele rolnicze. Autorzy stwierdzili, że zanik pyłku grabu miał związek ze wzrostem liczebności pyłku zbóż, co wskazuje na wylesianie w celu założenia pól uprawnych, łąk i pastwisk wokół podmokłych terenów. Autorzy sugerują, że wylesianie mogło mieć wpływ na poziom wód gruntowych w torfowisku Pawski Ług. Zwiększony udział sosny zwyczajnej mógł sprawić, że w rezultacie gleba stawała się coraz bardziej kwaśna, co sprzyjało rozwojowi mchów torfowców, które jednocześnie zakwaszały siedlisko co sprzyjało tworzeniu się torfu przy optymalnym poziomie wody.
Odkrycia ilustrują bezpośredni i znaczący wpływ ekonomicznej transformacji Łagowa ze społeczności plemiennej na feudalną, a to przekłada się na zanik pierwotnej puszczy i przekształcenie bagien.
Lamentowicz, M., Marcisz, K., Guzowski, P., Gałka, M., Diaconu, A.-C., Kołaczek, P., 2020. How Joannites’ economy eradicated primeval forest and created anthroecosystems in medieval Central Europe. Scientific Reports 10, 18775.
zob.też Prof. Mariusz Lamentowicz. Torfowiska są potrzebne
