25 stycznia 2024 roku w Bibliotece Collegium Historicum (Kampus Morasko) została otwarta wystawa pod tytułem „Nowa Klio”. W ramach zajęć z „Wprowadzenia do historii” prowadzonych przez Profesor Ewę Domańską (Wydział Historii), studenci pierwszego roku historii, z pomocą modeli sztucznej inteligencji takich, jak m.in. DALL-E 3 i Dream Studio AI, wygenerowali nowoczesne wizje muzy historii – Klio i opatrzyli je interpretacjami.
Projekt miał zarówno pogłębić wiedzę studentów na temat rozumienia, czym jest historia, jaki jest jej status jako dyscypliny naukowej i rola we współczesnym świecie, jak i zachęcić do zapoznania się z możliwościami, które otwierają przed humanistami narzędzia bazujące na algorytmach sztucznej inteligencji. Nie bez znaczenia było także wsparcie poprzez pracę zespołową integrację rozpoczynającej akademicką przygodę studentów. Efektem projektu są fascynujące i często niezwykłe wyobrażenia Klio, które oddają spojrzenie na historię nowego pokolenia historyków.
Otwierając wystawę Dziekan Wydziału Historii Profesor Józef Dobosz, pochwalił zaangażowanie studentów i efekt realizacji projektu. Zwrócił także uwagę na możliwości i zagrożenia płynące z wykorzystania AI. Jak podkreślił: „prace studentów sytuują na pograniczu historii, sztuki oraz technologii. Mamy więc do czynienia połączeniem w jednym kilku współczesnych dyscyplin, co daje coś na kształt uprawianych i nauczanych w średniowieczu artes liberales – sztuk wyzwolonych. Jest to kwintesencja humanistyki – dziedziny pozwalającej na rozmach i swobodę intelektualną”. Pani Prodziekan ds. studenckich i kształcenia – Profesor Katarzyna Balbuza powiedziała: „Ta ekspozycja jest jakże udanym rezultatem inspirującego połączenia dwóch światów: tradycyjnej sztuki plastycznej i nowoczesnej sztucznej inteligencji. Studenci I roku historii w sposób nowatorski pokazali, że dzisiejsza technologia może być narzędziem do ponownego odkrywania przeszłości. Ich prace dodają niezwykłego wymiaru interpretacji historii i dziedzictwa, skłaniają do myślenia o historii w kontekście współczesnych narzędzi, które stają się nieodłączną częścią naszego życia. Wystawa ta dostarcza nie tylko doznań estetycznych, lecz także skłania do refleksji nad znaczeniem sztuki i współczesnej technologii w interpretacji historii. (…) Projekt otworzył nowe horyzonty rozumienia historii i myślenia historycznego i wspaniałe jest to, że możemy się tym dzielić z każdym gościem wystawy”.
Prodziekan Wydziału Profesor Maciej Michalski podkreślił z kolei: „Sztuczna inteligencja jest narzędziem przyszłości. To, co robimy w tej chwili to tylko zabawa, biorąc pod uwagę już obecne możliwości tych programów, nie sposób sobie nawet wyobrazić, co będzie w stanie zrobić AI w przyszłości i w jakich obszarach będzie operować. Niewątpliwie rola humanistów, historyków, językoznawców, socjologów jest taka, aby sztucznej inteligencji zadawać odpowiednie pytania. To jest kluczowa kwestia, aby odróżnić umiejętności techniczne narzędzi cyfrowych od umiejętności myślenia, której potrzebujemy, by sformułować odpowiednie pytania i pokierować tymi narzędziami”.
Wystawa okazała się sukcesem. Spektakularne wizerunki „Klio w rozgałęzieniach historii”, „Neo-Clio” „Królowej królów”, czy „Klio wśród ptaków” przyciągają do Biblioteki wielu zwiedzających. Sami autorzy obrazów i towarzyszących im interpretacji, których na otwarciu wystawy reprezentowali Robert Kacała i Karol Łukaszewski podkreślają, że „projekt wyobrażanie sobie nowego wizerunku muzy historii Klio oraz jego wygenerowanie za pomocą sztucznej inteligencji był niesamowicie ciekawym zadaniem oraz wyzwaniem. Podczas gdy pisanie prac zaliczeniowych czy innych teksów przypominają rzeczy, które robiliśmy wcześniej – tak tutaj mamy do czynienia z nowym zadaniem. Nie tylko było ono przyjemne, bowiem wymagało kreatywności bardziej niżeli wspomniane wyżej prace, lecz także wymagało wyjścia z naszej strefy komfortu. (…) Niezwykle rzadko jest nam, studentom, dawana taka swoboda w realizacji zadania. Każda z grup posłużyła się innym programem sztucznej inteligencji, co również niewątpliwie wpłynęło na różnorodność prac”.
Pomysłodawczyni i koordynatorka projektu – Profesor Ewa Domańska podkreśliła, że wystawa pokazuje jakże owocną współpracę pomiędzy studentami najmłodszych lat, nauczycielami akademickimi, gronem dziekańskim i biblioteką. Nieoceniona była doświadczenie i pomoc Pani Liliany Bether, która współaranżowała wystawę. “Budowanie wspólnoty i kultury akademickiej, rodzaju akademickiego, intelektualnego convivium, jest bardzo ważne. Fantastyczna była reakcją Dziekanów, którzy od początki kibicowali projektowi: przyjrzeli się wszystkim pracom, wybrali najciekawsze, a przede wszystkim wyasygnowali środki na druk plansz. Każdy z Dziekanów ma swoją ulubioną Klio i toczą się dyskusje, gdzie po zakończeniu wystawy powędrują poszczególne obrazy. Jest pomysł, by jedna z nich znalazła się w biurze, gdzie mają miejsce obrady Rady Dziekańskiej. Nowe wcielenia Klio ożywią przestrzenie Collegium Historicum i będą się nami opiekować, uczyć nas i inspirować – bo przecież od tego są muzy”.
Artykułem promocyjnym wystawy są pocztówki przedstawiające wybrane wizerunki Klio. Wystawa potrwa do 8 lutego 2024 roku. Bardzo zapraszamy wszystkich do Biblioteki Collegium Historicum. Warto zobaczyć!
Informacje o projekcie:
Tytuł projektu i czas trwania: „Nowa Klio”, semestr zimowy 2023-2024
Pomysł, koordynacja prac i redakcja tekstów: Ewa Domańska
Realizacja: studenci I roku historii: Antonina Gołyźniak, Wojciech Januszewski, Robert Kacała, Krzysztof Kędziora, Filip Korczak, Adrian Kowalczyk, Grzegorz Kuryś, Jan Lebda, Karol Łukaszewski, Bartosz Manikowski, Patryk Matuszkiewicz, Igor Michalak, Dominik Michałowski, Miranda Oknieńska, Wojciech Pękosz, Martyna Radaj, Szymon Sowicki, Cyprian Spodymek, Mateus Stręk, Kacper Szała, Mikołaj Szklarz, Sofiia Vasylenko
Wykonanie: Agnieszka Juraszczyk (Fundacja TRES)
Aranżacja wystawy: Liliana Bether i Ewa Domańska.
