Wersja kontrastowa

Zmiany klimatu - nowe fiordy, nowe wybrzeża, nowe krajobrazy

Spitsbergen, Hornsund Polish Arctic Station, fot. Jerzy Strzelecki, Wikipedia Commons
Spitsbergen, Hornsund Polish Arctic Station, fot. Jerzy Strzelecki, Wikipedia Commons

Obecnie obserwowany wzrost średnich temperatur powietrza jest w Arktyce co najmniej dwukrotnie wyższy niż średnia globalna. Powoduje to szereg skutków, związanych przede wszystkim z redukcją powierzchni pokrytych przez lodowce, które mogą dotyczyć wielu składowych środowiska, w tym również wybrzeży.

 

Nowe dane przedstawia artykuł opublikowany w najnowszym numerze czasopisma „Earth Surface Processes and Landforms”, którego autorami są: Matt Strzelecki (Uniwersytet Wrocławski i Alfred-Wegener-Institut für Polar- und Meeresforschung), Witold Szczuciński i Aleksander Dominiczak (Pracownia Geozagrożeń, Instytut Geologii UAM), Piotr Zagórski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Justyny Dudek (Uniwersytet Wrocławski) i Jaspera Knighta (University of Witwatersrand, Johanesburg, RPA), pt. „New fjords, new coasts, new landscapes: The geomorphology of paraglacial coasts formed after recent glacier retreat in Brepollen (Hornsund, southern Svalbard)”. 

 

Autorzy wzięli "pod lupę" zatokę Brepollen - największą zatokę fiordu Hornsund, nad którym znajduje się Polish Polar Station Hornsund. Zatoka ta jest wyjątkowo młoda – 100 lat temu w jej miejscu były jeszcze rozległe lodowce, a z roku na rok jej powierzchnia się zwiększa, ostatnio o około 2 km2 na rok. 

Jednak nie tylko powierzchnia zatoki przyrasta, ale również długość wybrzeży (mających obecnie około 85 km), szczególnie tych, które nie mają formy klifu lodowego a tworzą plaże, równie pływowe, delty i klify wycięte w skałach lub osadach lodowcowych - podkreślają badacze. 

Badania na zatoce  Brepollen

Badania oparto na badaniach terenowych oraz analizie archiwalnych map, zdjęć lotniczych i zdjęć satelitarnych, które posłużyły opisowi geomorfologii nowopowstałych wybrzeży i ich rozwoju w ciągu ostatnich około 100 lat. Zidentyfikowane typy wybrzeży zależą głównie od odległości od czół lodowców, typu i ukształtowaniu skał podłoża i natężenia dostawy osadów przez rzeki, osuwanie osadów bezpośrednio z lodowców lub moren lodowcowych, falowanie, prądy morskie itp.

Badania na zatoce  Brepollen

Pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów zatoki i krótkiego czasu formowania, zadziwia duża różnorodność wybrzeży: plaże, bariery żwirowe, mierzeje i odcięte przez nie laguny, równie pływowe czy dość pokaźnych rozmiarów delty (przykłady na załączonych zdjęciach). Rozwój wybrzeży zaowocował też w powstaniu wielu wysepek. Powstawanie nowych form wybrzeży i ich transformacja zachodzi bardzo szybko - nowe plaże, mierzeje czy laguny są zwykle uformowane w zaledwie kilka lat po uwolnieniu wybrzeża spod lodowców.

Procesy kształtujące wybrzeża powodują również, że ślady innych procesów i zdarzeń, np. szarż lodowcowych (niebedących bezpośrednio związanych z klimatem nagłych awansów czół lodowców) mogą bardzo szybko ulec zatarciu. Jak to zwykle bywa w nauce, nowe wyniki powodują też nowe pytania, na które jeszcze nie znamy odpowiedzi a dotyczące np. roli zdarzeń ekstremalnych w kształtowaniu takich wybrzeży, ilości osadów „uwięzionych” w nowych wybrzeżach czy ich roli jako nowopowstających ekosystemów.
Badania finansowane były przez grant Narodowe Centrum Nauki.

 

Nauka Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych

Ten serwis używa plików "cookies" zgodnie z polityką prywatności UAM.

Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza jej akceptację.